Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

Doğası Gereği Bilinemez Olan 8 3
ama başka türlü de olamaz) bir kenara bırakılmasıdır. Bunun
yerine, dar anlamda daha çok emek isteyen, ama bilim-ötesi
kaygılara, örneğin deontolojik nitelikli endişelere daha uygun
konulara ağırlık verilmektedir; çünkü bunlar daha kolektif
komisyonlar tarafından daha iyi anlaşılmaktadır ve daha
güvenlidir. Bunun pek çok örneğini tanıyoruz ve yeniliğe katkıları
çok büyük olan çok sayıdaki Amerikan laboratuvarmın
etkinlik kaybını, buna bağlayabiliriz.
15. İnsan Bilimlerinde Bir Araştırma Paradoksu
Kuşkusuz bu düşünceler, sosyal bilim araştırmalarının pek
çoğunda, henüz belirleyici bir rol oynamamaktadır. Şimdilik,
denekler tarafından deneylerde geçirilen zaman, zorunlu işlerden
arta kalan marjinal bir zamandır; "bunu fazladan yapıyoruz
ve ayrıca bu, X'e yararlı olabilir". Onlara göre, deneye
ayırdıkları süre azdır ve zam an ı iyi hesaplamaktadırlar. Ayrıca,
deneyde maruz kaldıkları uygulamaları, bazı sınırlar dahilinde,
oldukça hoşgörüyle karşılamaktadırlar. Ancak tüm bu
düşünceler, çoğunluğu yaşayan varlıklar, hayvanlar ve insan
"denekler" ("maruz kalan" anlamında) üzerinde yapılan tıbbi
araştırmalarda, şimdiden büyük önem taşımaktadır.
Burada, Sinclair Lewis'in Arrozosmith adlı romanında ortaya
koyduğu ünlü ikilemi hatırlayalım. Düşünelim ki, salgın
halde yayılan bir X hastalığı için, bir araştırmacı veya laboratuvar,
etkililiği hayvanlar üzerinde olumlu şekilde yürütülen
bir deneyde kanıtlanmış gibi görünen bir ilaç bulmuş olsun.
Yine düşünelim ki, varolan durumda, bu hastalık geniş bir salgın
halde yayılmış ve bir çare bulunması gerekli bir tehlike söz
konusu olsun. Burada ikilem şu şekilde ortaya çıkmaktadır:
• Deontoloji, eğer hayvan deneylerinden yola çıkılmış v
önceden insanlar üzerinde geniş ölçekte kontrol edilmemişse,
hiçbir maddenin tedavi ilaçları arasına girmesini istememektedir;
buna aykırı her davranış mesleki bir suç sayılmaktadır. Bu
konuda istatistiksel olarak geçerli davranış, bu maddeyi önce,
karşılaştırma amacıyla, hastalığa yakalanmış kişilerin yarısın­