Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

2 0 6 Belirsizin Bilimleri
le veya aydın insanlarla yapılabilecek bu kolay egzersizde, onlara,
doğanın adlandırılmış çeşitli nesnelerini istedikleri gibi sınıflandırmaları
söylenir; bunlar bir ağaç, bir kristal parçası, bir fare,
bir bakteri, bir karton parçası, bir parça et, bir çocuk, büyük bir
kimyasal molekül vb olabilir. Normal düzeyde aydın insanlar
arasından alınmış tek tek bireyler tarafından kendiliğindenlikle
yapılacak olan düzenlemelerin, hemen kesinlikle aynı olacağını
(önerilen yargılar arasında sıra korelasyonu katsayısı l'e yakındır)
biliyoruz. Eğer böyleyse, yaşam olgusu hakkında açık seçik
bir fikre sahip olduğumuz ve bu fikrin, temelinde, aşağı yukarı
biricik olduğu, ancak, hiçbir zaman bunun hakkında, üç yüz
yıldır aranan, bir tanım aramaya çalışmadığımız sonucu çıkar.
Aslında, kendiliğinden yargılarla yapılan bu tasnif işlemi içerisinde,
inorganik ve cansız madde ile geçen yüzyıldan beri "canlı
madde" dediğimiz şey arasında bir süreklilik bulunduğu düşüncesi
apaçık şekilde zihnimizde belirmektedir.
Bu açıdan bakıldığında çağdaş bilim in başlangıcından beri
kimyacılarla biyologların birbiriyle çatıştığı bu felsefi tartışma,
işlemsel değerini bir ölçüde yitirmektedir. Bu tür bir ölçeklemenin
çağrıştırdığı tek işlemsel yan, bu farklı basamakların insan
eylemi tarafından yavaş yavaş fethedilmesidir. Farklı öğelerin
ölçeklendirilmesi, demek ki, gizli bir boyutla, felsefi bir fikri
bulmayı sağlamaktadır.
4. Maddi Alanda îki Ölçekleme Örneği
Bir nesne veya materyalin sertliği (durete) fikrini ele alalım.
Bundan daha alelade, daha sezgisel ve ayrıca sıkça kullandığımız
bir başka kavram var mı? Bu kavram, herkesin generalized
common sense'inin (genel sağduyusunun) bir parçasıdır ve bundan,
gıda maddelerini kullanan ev kadını kadar, bir çivi çakan
işçi de yararlanmaktadır.
Ancak, sertlik nedir? Bize ortaçağdan gelen bir tanım
(Agricola, De re metalica), bu konuda rasyonel bir ilk fikir sağlamaktadır:
"Bir A cismi eğer B cismini çizebiliyorsa, A, B'den