Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

2 9 2 Belirsizin Bilimleri
7. Sonuç
1) Hata, oradan oraya dolaşmadır; kâh, duvarları sert olan, çıkarımsal
kurallara duyduğumuz saygının tüm sertliğini barındıran
bir labirentte hiçbir yere götürmeyen, kâh varoluşun bizatihi
doğası olan bir başkaldırı içinde bireysel yaratıcı zihnin
hücum ettiği koridor duvarlarını, çitlerini ve sınırlarını gayretli
bir aşma/çiğneme çabasında dolaşmadır. Keşfetmek, çiğnemekten
daha güvenlidir, fakat çiğnemek, yeniden tanımaktan daha
güzeldir.
2) Maddi hata, maddenin ve yasaların kurallarına karşı
işlenmiş bir suçtur. Mutlak Kötü'dür; hatayı taşıyan insanda,
doğanın bastırılamaz ajitasyonudur; insanın da öğesi olduğu
dünyanın entropisinin sonucudur; onu barındıran/kapsayan
akıl yürütmenin başarısızlığı sonucunda yaptırıma yol açar;
suçluluk duygusu meydana getirir, "sigortalar" oluşturur.
3) Dünyamız, sadece istatistiksel tarzda belirlenmiştir,
nedenselliğin doğurgularmda, gözlemlerimizin belirsizliğine
değil, şeylerin doğasına ait olan sürekli bir oyun vardır. Sadece
fiziksel doğanın belirlenemezliğiyle sınırlı olduğuna inandığımız
bu mikroskopik belirlenemezlik oyununun, gözlem objesi
insan olan bilimlerin, insan bilimlerinin evreninde karşılıkları
vardır. İnsan bilimlerinde, bir yandan onların doğasının ontolojik
ve muğlak oluşlarına, bir yandan da gözlemci ile gözlenen
arasındaki pragmatik ve her dakika çözmeye çalışmanın boş,
ama yerlerini değiştirmeye çalışmanın meşru sayılacağı karşılıklı
etkileşime dayanan, belirsizlik ilkeleri vardır.
4) Hakikat, uzun bir hatalar dizisinin düzeltilmesidir (Popper
ve Bachelard). Oluşmakta olan bilimin bilgisinde önemli
olan husus, yalnız insanın, daima buharlaşmaya tabi bir hakikatin
Graal* peşinde koştuğu labirentte yaptığı dolaşmalar ve
kural çiğnemelerdir.
5) Şimdiye kadar, yaratıcı birey, yeni bir biçimin bulunması
ve kanıtlanmasının çifte ağırlığı, yani bu biçimin -Yunan- Batı
düşüncesinin, bizzat bilim in etiği kıldığı -evrensel mantığın
* Graal arayışı: Yuvarlak masa şövalyeleriyle ilgili bir efsanede bilginin sembolü
olan bir vazonun aranışı. (ç.n.)