Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

Doğası Gereği Bilinemez Olan 7 3
!■I.ısik fotoğrafçılıkta sorulduğundan oldukça farklı bir tarzda
ı >ı l.ıya konmaktadır.
Söylediğimiz gibi, herhangi bir detektör sistemi aracılığıyla
I m Ig i sayara bir süre quantum'una* göre değişen, örneğin sıklıkl.ı
kullanılan tarama çizgileri boyunca değişen bir sinyal sokm.ık
gereklidir. Daha basitçesi, bu çizgide "gözlenebilir" nitelikle
bir N (x, y) noktasının kavranması gereklidir. Bu aşamada,
lıi/im bulup çıkarma (deteetion) kapasitemizi sınırlandıran şey,
•■im/al ve gürültü arasındaki ilişki kavramıdır.
Gürültü, bildiğimiz gibi, iletişim bilimlerinin başlangıcından
beri fiziğe dahil edilmiş en genel sözcüklerden biridir.
( .ürültü terimi, işitme evreninden çıkmış (Gerâusch, Lârm) ve
çok doğal olarak görsel dünyada karşılığını bulmuştur; parazitler,
lekeler, arızalar gibi, yakalamaya çalıştığımız imaja eklenen
tüm sinyaller, gürültüdür. Gürültü, hangi türden olurlarsa
olsunlar, biçimlerin evreninin fon tuvalidir. Bizim yakalamak
istediğimiz bu sinyale kıyasla, doğanın bastırılamaz ajitasyoımnun
sinyal düzeyinde ifadesidir. Fizikçiler ve genelde tüm
t loğa bilimcileri, çevrenin gürültüsünden bir biçim çıkarmaya
çalışmaktadırlar. Einstein, Boltzmann, Nyquist, Szilard ve diğer
bazıları, bu gürültüyü dünyanın gözlenen bir parçasının atomlarının
veya parçacıklarının rastlantısal hareketine ve buradan
tl a, termodinamiğin ikinci ilkesine bağlamaktadır; evrenin bastırılamaz
ajitasyonu, aslında gürültü denen şeyin bir ölçümü
olan yerel (local) ısıyla birlikte artmaktadır.
Genel planda, gürültünün iki tür tanımı yapılabilir:
• Felsefi olarak daha doyurucu olan birinci tanıma gör
"gürültü, işitilmek istenmeyen bir sestir" (Moles, 1950); bu tanım
kolayca genelleştirilebilir; görmek istediğimiz şeyin üstüne konmuş
bir biçimdir; mesajlarımızın iletiminde devreye giren arzulanmayan
bir sinyaldir (Shannon) vb Bu tanım, gözlemcinin
niyetliliğini, maddenin kendiliğinden hareketiyle karşılaştırır
ve doğanın portresi içinde tanınmış veya tanınabilir biçimler
arayışını sınırlandırır; niyetlilik bir kez kabul edildikten
sonra, bu niyetlilikten tüm sapmalar gürültü kavramına şu
veya bu şekilde bağlanacaktır; öte yandan bakıldığında ise bir
* Quanta, quantum: Bir enerjinin ortaya çıkışma tekabül eden küçük değer, (ç.n.)