Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

Belirsizin Bir Epistemolojisi: Mantıklar ve Alt Mantıklar 1 1 1
- Sonra , bu çok belirsiz olan iki değişkeni karşılaştırmak,
- Sonuçta, bunlardan birinin diğeriyle orantılı olarak artıp
,ı rtmadığma bakmaktır.
Bu tür işlemlerde, araştırmacı, oluşmakta olan bilginin
içerdiği çeşitli rizikolarla karşı karşıyadır; örneğin:
• Bu kavramlardan her birini ayırt etmekle ve onları, ken-
11i kullandığı terimlerle betimlemekle doğru yaptı mı?
• Terimleri betimlerken, önce kendini, sonra diğerlerini
yönlendiren görüş veya kanaati, yeterli midir ve bir başka
j'örüş yok mudur?
• Tasavvur ettiği doğrusallık ilişkisi, regresyon yasası olarak
en uygun olanı mıdır? (Söz gelimi bu yasa, verilerin karesi
veya bir başka şeye dayandırılamaz mı?)
• Şekillendirdiği iddia, doğrulanabilir herhangi bir pratik
yarar içermekte midir? Bir davranışı öngörmek ve değiştirmek
(Bridgman'm işlemsel kavramları) amacıyla kullanılabilir mi?
Bunlar araştırmacının zihinsel ve deneysel kurgusunda
aldığı rizikolardır. Bununla birlikte, gözden geçirdiğimiz iki
örnekte, işlemsel bir sezgiye yaklaşan fenomenolojik çözümleme
ile özellikle Anglosakson felsefenin bilimsel düşünceyi
indirgemek istediği ve emprik olarak doğrulanmış varsayımın
karşılıklı rolleri açıkça görülmektedir.
Demek ki, belirsizin bilimleri için 1) ilkelerin araştırılması
ve apaçıklığın oluşturulması; 2) bu apaçıklığı kontrol amacıyla
"yazınsal" nitelikli, yani zorlayıcı olmaktan çok çekici bir
yazıyla iletme (yeteneği), izlenen yaklaşımın önemli aşamalarıdır.
Burada, bireyin, akıl yürütmenin zorlayıcı gücüne başvurmaksızın
ve kuşkusuz bu özgürlüğü sürekli bir hata rizikosuyla
ödeyerek, dolayımsız olarak nasıl düşündüğünü bilmek söz
konusudur.
Belirsizin bilimlerinin yöntemleri, demek ki, özü itibariyle
farklıdırlar; onların çabası, iki muğlak kavram arasında bir ilişki
bulmaya yöneliktir. Kavramların sunuluş tarzı (kısaltılmış
kıyas) aracılığıyla, kavramlar içine damlatılmış bir tür nicelik
olarak apaçıklığın araştırılması, zihinsel bir retoriğin tüm yollarını
kullanır, bu retorik, kanıtlamadan önce göstermeyi, ikna
elmeden önce çekmeyi ve hatta, -b u bir çekme biçimi olduğuna