Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

Bileştirme Yoluyla Çözümleme 1 6 9
ilgi uyandırması, yani Pigmalion, Golem veya robot, satranç
oynama veya gel-git (med ve cezir) olaylarını önceden bildirme
makinesi gibi farklı efsanelerde ifade edilen bu anlam belirsiz-
I iği ve bu ikirciklik, bu ilgi ve dışlama içeren diyalektik gerginlik,
bilimsel düşüncenin sıradan insanlar düzeyinde tanınmasının
alternatif ifadesidir.
10. Benzetişim Yönteminin Artan Önemi
Bilimin mevcut durumunda, bir sonraki bölümde ele alacağımız
ve toplum içinde bilim in statüsüyle ilgili nedenler dolayısıyla,
"uzlaşımsal" (konvansiyonel) denilebilecek bilimsel
araştırma yöntemleri, laboratuvarların kitleye yayılmış örnekleri
ve araştırmacıların modus vivendi'leri, günümüzde, yeniden
gözden geçirilmekte ve toplum, her ne kadar bunlardan fayda
sağlasa da bunları kuşkuyla karşılamaktadır. Çoğu kişiye göre
bilim, bugüne kadar etkililiği kanıtlanmış olan deneyler konusunda,
bilimle toplum arasındaki ilişkilere doğrudan bağlı
nedenler yüzünden, fazla ileri gitmektedir.
Bilimin geleneksel yöntemleri esas olarak iki başlıkta toplanabilir.
Birincisi, yukarıda güçlü etkileşim dediğimiz ve Stuart
M ill'in ilkelerine bağlı olan yöntemdir; dünyanın bir parçası
değiştirilir ve bu değişikliğin sonuçları değerlendirilir; buna
genel olarak "deney" denmektedir. İkincisi, zayıf etkileşimdir;
araştırmacının bakışını dünyaya yönelttiği ve dünyanın kendiliğinden
değişmelerini kavramaya ve bu değişmelerin yasalarını
keşfetmeye çalıştığı yöntemdir; coğrafya, jeoloji ve astronominin
esas yöntemi olan bu yönteme, genel olarak "gözlem"
ilenmektedir.
Eğer bilimin sorgulanmasına ilişkin saptamamız sonuna
dek sürdürülürse, bir uç durum olarak, bilimin, birgün, araştırmalarında
kullandığı esas epistemolojik araçlarından yoksun
kalabileceği görülecektir. Bu konjonktür içinde benzetişim gibi
bir başka bilgi stratejisinin bize sunulması, bilimsel anlayışın
gelişmesinin sürekliliğini sağlayan bir yol olacaktır. Bu yol yeni
değildir, ama modeller teorisi sayesinde, önemi artmaktadır.