Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

Zayıf Rasyonellik ve Asgari Bilimsellik 51
II. Bilim Dallarının Ergenlik Dönemi Zorunlu mu?
Kir bilim genetiği varsayımı olarak şu düşünce öne sürülebilir:
Doğa bilimleri, Ansiklopediciler ve Lavoisier'den önce, tekı.ır
eden çelişkilerle ve verimli hatalarla dolu yüzyıllarda gebelik
dönemini yaşamıştır; dolayısıyla özel, bilimsel bir alanın varol.ıhıleceği
fikrinin doğuşundan ve bu fikrin, ilk sonuçlarında
yansıyışından itibaren, bir bilimin yöntemlerini ve kavramlarını
bulabilmesi için zorunlu bir tür ergenlik dönemi olacaktır.
I »emek ki, her bilim, bir hata, deneme ve dinginlik dönemine
sn Kiptir. Bu dönem, doğa bilimleri için artık sona ermiştir; ancak
zihinsel bilimler için devam ediyor. Bu görüş, daha somut olarak,
"yaşlı" bilimler ve "genç" bilimler karşıtlığını dile getirmekledir;
buna göre, örneğin fizik, insan bilimlerinden daha eskidir.
Aslında, insan bilimlerinin varolabileceğinin tasarlanması bile,
henüz (geçici olarak) bilemediğimiz nedenlerden ötürü VVolff'un
düşüncelerinden, Wundt'un gayretli çalışmalarından, Jena'da
I lelmholtz'un ve Londra'da Galton'un çabalarından daha eskiye
gitmemektedir. Sonuç olarak, sık sık öne sürülen şu görüş doğı
ulanmaktadır: İnsan bilimlerinin epistemolojisi henüz yoktur;
luı bilimlerin, her şeyden önce, onlardan önceki bilimlere bağımlı
olmaktan çıkıp gerçekten özerk dallar olarak kurulmaları ve daha
sonra da, genel epistemolojiye katkıda bulunmaları gereklidir,
belirsizin bilimleri terimi de, belki, bu oluşumun bir öğesi olabilir.
Kavramsal düzeyde, iki araç temel olmuştur; bir yandan
bir bütünün parçalarının değişimleri (variations) içinde istatis-
I i ksel istikrarın ortaya çıkışının ve tekrarların sağlam bir şekilde
dikkate alınmasını ifade eden olasılıklar hesabı; öte yandan,
Alman diyalektik düşüncesinin katıksız ürünü olan ve bütünün
parçalarının toplamından farklı olduğunu, parçalarının
niteliğinden bağımsız olduğunu ve kendiliğinde ayrı bir bilgi
gerektirdiğini öne süren Geştalt Teorisi. Belirsizin alanına en
lemel katkı, bu iki araçtan gelmiştir; bunlar mantık ile olasılık
arasındaki, bütünlerin (complexions) çözümlenmesi ile öğelerinin
varoluşu arasındaki barışın yolunu göstermişlerdir.
Belirsizin bilimlerine önemli bir katkı da, Hans Reichenbach'm
"olasılığın mantığı" kavramının ortaya çıkışıdır. Artık