Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

Belirsizin Bilimlerinde Hata ve Yaratma 2 8 3
dan çıkarsamaya giden bir zihin hatanın apaçıklığına ulaştığı
ve yeniden başa dönmek üzere akıl yürütmesini durdurmak
zorunda kaldığı zaman gizlenmiş bir durumdaki tutarsızlığın
büyüklüğünün, doğru yoldan sapmanın, hatanın zihinsel görünmezliğinin
bir ölçüsüdür.
Gördüğümüz üzere, temel yaratıcı durum, hem hatayı,
hem hakikati üreten bir oradan oraya dolaşmak durumudur
ve bu dolaşmanın doğası, kuralları aşmanın, eylemde özgürlüğün
bir dizi mikro-durumlarıdır; bu mikro-durumlar içinde,
araştırmacının zihni, Bachelard'ın gerçeküstücü akımdan çıkardığı
bir "niçin olmasın?" felsefesi adına alışılmış rutinlerin
sınırlarını aşmaktadır.
Tüm kural aşmalar, bir parkur çabası içerir; bir rizikoya girmenin
yaşamsal dinamizmini, önce kabullenip sonra düzeltmenin
dinamizmini, böylece insanın kişiliğine bir katkıyı içerir. Daha
sonra, bilgi duvarının aktif temaşasından az veya çok iyi bir
şekilde elde edilmiş, aklın (logos) bütünüyle mantıksal olarak tutarlı
olduğu kabul edilmiş, yeni yol üzerinde yenilik veya buluş,
"hiç kimsenin artık asla unutmaması gereken şeyin" (M. Mead)
evrensel kitaplığında, kitap duvarında onu bekleyen yerine gidip
yerleşecek olan bir mesajda, (yayın) somutlaşacaktır.
Hata, bize hem mutlak Kötü gibi görünmektedir; çünkü insan
düşüncesinin en evrensel yasalarının tümünden kopuk bir
durumdadır -hata epistemolojide gerçekten Şeytandır-, hem
de mutlak İyi'nin kaynağı gibi görünmektedir. Çünkü iyi, yaratmaların,
yani dünyaya yeni biçimler vermenin eşanlamlısıdır.
Bilimsel araştırmacının, renksiz hakikatten daha zengin ve
ilaha belirgin olduğunu vurguladığımız zihnin bu dönüşümü
karşısındaki o belirsiz tutumu buradan kaynaklanmaktadır,
liir filozof şöyle diyordu: "Öylesine güzel hatalar var ki, yapılmamaları,
insan zihninin onuru bakımından eksikliktir". Franris
Bacon ise "hakikat, zihinsel karışıklıktan çıktığından daha
kolay hatadan" demektedir.
Yaratıcılık grupları uzmanlarının görüşü doğrultusunda,
bize göre, hiçbir fikre sahip olmamaktansa hatalı fikirlere sahip
olmak daha tercih edilir niteliktedir; bir yanlışın düzeltilmesine
yönelik uzun mücadele, belirsizin, tanımlanmamışın, ikir­