Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

9 2 Belirsizin Bilimleri
yeteneğine sahip değildirler; çünkü incelemelerinin konusuna
kıyasla insan küçük kalmaktadır. Dünyanın coğrafyasını az
değiştiriyoruz; hatta bunu yaptığımız zaman (Süveyş, Panama
veya Beyaz Deniz Kanalları) bile, değiştirdiğimiz şey, insanların
mekânla ilişkileridir. Ancak coğrafyanın ana konusu olan
büyük ölçekli mekân değişmemektedir.
Her zaman böyle olup olmayacağı sorulabilir. Kuşkusuz, bu
tümüyle spekülatif nitelikli ve bilim adamlarından çok bilimkurgu
amatörleri için ilginç bir sorundur. Bununla birlikte,
nükleer enerji sayesinde insan, şimdiye kadar hiç tanınmamış
birtakım güçleri eline geçirmiştir; küçük adaları ortadan kaldırabiliriz
ve eğer Panama Kanalı'nm yerine bir başka kanal
yapmak söz konusu olsaydı, bunun için, güçlü bir iradeye
sahip olmak ve örneğin, Tehuantepec Kıstağını yarıp geçmek
(bu örnek, çok da kurgusal değil) yeterli olacaktır.
Demek ki, dünya coğrafyası karşısında insanın güçleri ve nesnelerle
ilişkileri değişmektedir (Güney Kutbu'nu eritmek ve
böylece tüm kıtaların haritasını değiştirmek bir başka örnek) ve
evrensel coğrafyanın Büyük El Kitabı'na küçük bir ek olarak,
deneysel coğrafya bölümü koymak yanlış olmayacaktır. Yarı
ciddi coğrafyacılar, dünya ekseninin 1 veya 2 derece değiştirilmesi
halinde neler olabileceğini tartışmaya çalışmışlardır; ama
bu/bilimsel bir konunun daha çok bir Gedankenexperimerıt'idir.
Deneysel bir coğrafyaya neler engeldir? Burada onları açıkça
görüyoruz; elbette bunların en önemlisi doğaya göre insanın
zayıflığıdır ve bundan dolayı deney sonuçları, sadece beşeri
coğrafyayla ilgili olabilir yeryüzünün ve onun niteliklerinin
büyük yasalarıyla değil.
Daha anlamlı bir diğer neden var; bilimsel ilerlemeyle birlikte
yavaş yavaş oluşan genel kamu bilinci. Bu bilinç, dünyaya
olduğu haliyle dokunmama iradesi, dünyaya yöresel ve
oldukça az sayıda, ihmal edilebilir küçüklükte eylemler dışında
dokunmaktan çekinme -hatta korkm a- şeklinde ifade edilebilir.
Belki de, yakın bir gelecekte, (savaş için kullanılmayacak
olması anlamında) nükleer alanda barışçıl ilerlemeler kaydedi­