Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

Belirsizin B ir Epistemolojisi: Mantıklar ve Alt Mantıklar 1 2 1
(/ocuk veya yetişkinlerin zekâ ve matematik konusunda eğitilme
düzeyine göre biraz değişebilecektir.
Burada, -Condillac'm eski bir fikrini ele alarak-, deneycinin
en basitinden en karmaşığına kadar birtakım özellikler
(yetiler) yükleyeceği yapay organizmaların oluşturulması
konusunda Grey-VValter'in ortaya attığı "anlaşma" (charte) kavramına
atıfta bulunabiliriz. Bu çerçevede, "yapay zekâ" diyebileceğimiz
şeyin inşa düzeninde, yukarıdaki listenin izlenmesi
düşünülebilir; matematiksel bir safçılıktan (purisme) bağımsız
olan bu tür bir yapay zekâ, zihnin daha sonra aşacağı çelişkiler
içerecek ama dış dünyanın verilerinin zihinde işlenmesini (processing)
sağlayacaktır.
4. Belirsizin Bilimlerinde Mantığın İşlevleri
Aristoteles'ten bu yana, mantık terimi, özellikle ortaçağ filozoflarının
etkisinde ve kıyasın çeşitli biçimleri ve tanımı aracılığıyla
tümdengelimsel düşüncenin kurallarına harcanan büyük
çaba sayesinde yavaş yavaş gelişmiştir. Çeşitli kıyas kategorileri,
özellikle Duns Scot, Abelard, Buridan gibi ünlü adların
bulunduğu üniversite dünyasında bir dizi doktrinin doğmasına
yol açan yazılı veya sözel (verbal) egzersizlerde incelenmiş
ve bu kategorilerin repertuvarı yapılmıştır.
Aslında, hakikatlerini, ispat yoluyla bulmaya uygun bilimlerin
ilerleyişi; zihinsel egzersizle keşfedilmiş mantıksal tarzları
bütünüyle yararlı kılabilmek bakımından o çağlarda çok
yavaş oluşmuştur. Bununla birlikte, daha o zamanlarda bile
akıl yürütme zinciri kavramının ortaya çıktığı görülmekteydi;
mantıksal olarak birleştirilmiş bir öğeler dizisi olan bu zincirde,
logos'un "oyun kurallarina, yani kanıtlama (argumentation)
kurallarına göre bir öğe zorunlu olarak diğerini izlemektedir.
XVII. yüzyılda Port-Royal mantığı, mantıksal düşüncenin
bu ilerlemesinde en önemli aşamalardan birini oluşturmuştur.
Çağdaş bir açıdan baktığımızda diyebiliriz ki, tümdengelimsel
nedenselliğin gücü, deyim yerindeyse, zincir boyunca yayılmaktadır
ve bunun etkili olabileceği mesafe, akıl yürütmenin,