Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

3 3 2 Belirsizin Bilimleri
san düşüncesindeki konumundan ve kendinden emin olan muzaffer
bir bilimin imajına karşı, tümüyle bambaşka bir imaj belirmektedir;
sorgulanan, hatta kendine özgü eleştirel anlayışıyla
kendi kendine her zaman yaptığından farklı olarak, sosyal ve
maddi dünyada yarattığı dönüşümler, kendi sonuçları ve kendi
ba"arıları planında yargılanan bir bilim... Tıpkı gerçeküstücülüğün
sanat alanında henüz çok uzak olmayan bir çağda, gelişimin
bir skandal objesi olduğu, veya içinde insanın kaybolabildiği
ya da imajını reddetmemize neden olacak kadar kökten
değiştiği bir dehliz, bir labirent olarak görülmesi gibi; bilim de,
acaba, bilince sızmış yeni bir "istenmedik konuk" mu olacaktır?
Bilimin bu reddedilişine karşı iki stratejik yol vardır:
1) Birincisi bilimsel kitsch'm ince mekanizmasıdır. Rönesan
döneminin açıklığının tersine, günümüzde, bilim düşüncesi o
kadar karmaşık bir hale gelmiştir ki, günlük yaşamın sıradan
insanı, bilim karşısında, yabancı, kopmuş, ilgisiz olmamakla
birlikte kıskanç, kısacası yabancılaşmış bir durumdadır. İster
istemez "bilim sel" bir çağda, en azından "teknolojik" bir çağda
yaşadığımızı hisseden ve toplumumuzda "her şeyin ölçüsü"
olan bu "küçük adam" (Eick), "ziyaretçi olma" dışında herhangi
bir ulaşma yoluna sahip olmadığı bilim sitesinden onu ayıran
çukuru kapatmaya çalışmaktadır.
Bunun için ona herkesin ulaşabileceği türden bir bilgi sunulmaktadır.
Buna fransızca'da "bilimsel vülgarizasyon" denmektedir.
Bazı yazarlara (Jurdant, vb) göre, vülgarizasyon/kitle
düzeyine indirgeme olgusu, insanın bilime karşı yabancılaşmasını
azaltmak yerine, tersine çağdaş bilim etkinliğinin bizzat özüne,
yani karmaşıklığı, tutarlılığı ve çabasına girmeden, tehlikeli
bir şekilde onun "ilkesini anlamış olma" aldatmacasını vererek
arttırmaktadır.
Bu "küçük adam", bilimsel düşüncenin sırlarına nüfuz
etsin veya etmesin, kendi entelektüel konforu/rahatlığı için, çağdaş
yeni dinin kutsal ineklerine tapınmayı tercih etmektedir;
bu kutsal ineklerden çok var; karmakarışık bir şekilde Einstein,
Oppenheimer, Monod, Nylon (naylonu bulan), ve anlaşılmaz
kişiler, yerler ve şeyler etrafında sihrin damıtıldığı uzak "laboratuvarlar"
var. Bu "küçük adam" onlara hem saygı, hem de düş-