Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

Belirsizin Bilimlerinin Metodolojik Yanları 2 1 9
mı yoksa yüzeyiyle mi orantılıdır?) ve kesin bilimlerin reddedecekleri
veya şüpheyle karşılayacakları spekülasyonlarda daha
ileri gitmeyi sağladığı görülmektedir. Bu ardışık yönlendirmelerin
her anında, yorum hatası rizikosu, büyüktür; ancak yönlen-
11irici bunun bilincinde olarak devam eder.
10. Labirent Yollarında Parkurların
Genel Pahaları Matrisi
İ kinci bir örnek verelim. Labirentler Teorisi çerçevesinde yapılmış
önemli bir araştırmada C. Lefevre, bireylerin bilmedikleri
ya da bilmeye yeterli olmadıkları bir örüntüye göre, birbirlerine
büyük ölçüde öngörülemez bir şekilde bağlantılı olan bir
koridorlar labirentinde (örneğin bir kentin sokakları) dolaşan
bireylerin davranışlarını incelemiştir. Araştırmacı, kısa mesafede,
bireylerin bazı davranış kurallarına sahip olduklarını bilmektedir.
Bir yandan bireyler, labirentte yön değiştirmelerinin
ve saptıkları köşelerin açılarının bütününü (Tolman'm "forward
going tendency"si) belirsiz bir şekilde hatırlamaktadır;
öte yandan basit hareketlerinde (sağa veya sola dönmek, biraz
ileri gitmek, geri gelmek, daha önceden geçtikleri bir pasajı
yeniden bulmak, v.b), bazı yolları (trajets) veya yönleri -örneğin
duvarların göze hoş görünen dekorasyonlarla süslü olması,
arzu duyulan malların bulunması, çekici perspektifler sunması
gibi nedenlerle- diğerlerine tercih etmektedirler. Nihayet bireyler
belirli miktarda zaman, çaba, karar yeteneği kaynaklarına
sahiptirler ve zevklerini maksimum kılmak için kaynak harcamasını
minimum kılmaya çalışmaktadırlar; bu, çok olağan ve
kabul edilebilir bir davranış ilkesidir.
Lefevre, labirentte olabilir tüm kalkış noktalarının (dikey
olarak solda) ve varış noktalarının (yatay olarak üstte) bir tablosunu
oluşturmuştur; bu noktalar kuşkusuz geometrik noktalardır
ve satır ve sütunlarda aynı düzende sıralanmıştır.
Sonra, mikropsikolojik çözümlemelerden yararlanarak,
labirentte bir x noktasından y noktasına gitme davranışının
(kondüktivizm ilkesinin bir yorumu çerçevesinde) genelleşti-