Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

1 9 8 Belirsizin Bilimleri
• Biçimin kapalılığı; beni ilgilendiren şey hakkında oluşturduğum
zihinsel imajın kenarları /çevresi, "kapalı" mı, değilse
kapatılabilir mi? Biçime ait olan nedir, olmayan nedir? (in ve out)
• Biçimin bozulmalara karşı direnci; farklı koşullarda, farklı
bir bağlamda, farklı bir fonda algılanan biçim, zihinde "aynı"
olarak tanınıyor mu? (değişmezlik fikri)
• Olgunun algılanan biçimi, onu oluşturan öğelerin (hangileri)
özel doğasından bağımsız mı? Veya sadece kısmen mi bağımsız
ve niçin?
• Mertebelendirme ilkesi; olgu hakkında oluşturduğum zihinsel
imajla karşılaştığında zihnimin uyguladığı hareket, hangi
ölçüde aynı kalmaktadır? Eğer aynı /sabit kalıyorsa, nereden
başlamaktadır (bu "esas" olacaktır) ve nerede bitmektedir (bu,
"aksesuar" olacaktır)?
2) Ölçme işleminin işlevi -b ir sonuç veya sonuçlar sağlamazdan
önce-, gözlemci ile olgu arasında mesafe koymanın ilk
aşamasını oluşturmaktır.
3) Sırasalın (ordinal: aşama) sayısala (cardinal: rakam) üstünlüğü:
Bu ilkeye göre zihnin sahnesine çıkan ardışık öğelerin,
incelenen olguya kıyasla hangi önem basamağında yer aldığını
bilmek, düşüncenin mertebelendirilmesini (hierarchisation)
oluşturur.
4) Nitel değerlendirme, nicel ölçmeden daha önemlidir; bu
değerlendirme, zihinde kendiliğindenlikle, keyfi ölçekler yaratılarak
yapılır; bu ölçekler, "yargıç" grupları tarafından daha
sonra test edilecektir (scaling süreci).
5) Bir ölçümün güvenirliği, (genellikle), kesinliğiyle ters
orantılı olarak artar. Bir ölçümün belirsiz veya karışık sonuçlar
verdiği her durumda, ölçme ölçeğinde dikkate alınan kategorilerin/sınıfların
sayısı azaltılacaktır.
6) Ölçme zihnin bir lüksüdür; zihin bu lüksü, ancak kesinlikle
inanmaya veya emin olmaya yeterli kaynaklara sahip olduğunda,
kendine tanıyabilir; ölçme pahalıdır ve kesinliği arttıkça
pahası da artar.
7) Sembolik denklemler kavramı; zihnimizde değişkenlerarası
ilişkiler, bu değişkenlerin kendilerinden daha nettir. Bu ilişkilerin
toplamı, toplanabilirlik veya çıkarılabilirlik, orantılılık veya