Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

2 2 4 Belirsizin Bilimleri
sinin şimdiden bazı işaretlerini kavrayabiliriz: "Sadece ayaklarınızın
izi kalsın, sadece fotoğrafları götürünüz". Üstelik, Kant'
tarafından sözü edilen ezeli dağların karlı zirvelerinin temaşasındaki
zorluklar, onları temaşa eden insan bakışıyla teraziye
konup tartıldığmda, sanki kendiliğinde Dokunulmazın bir dininin
somut objelerine dönüşmektedir ve sanki doğa, korunmuş
ve insan bakışma yasaklanmış olan kendi parklarına kapanmak
zorundadır; insanın onları seyrederken duyduğu merak veya
haz, sözcüğün dolu anlamında, yersiz görünmektedir.
Dünyaya veya onun bir parçasına doğrudan dokunan deney a
fortiori, sanki göze batan bir merak, bir tür "krala karşı işlenmiş
suç" olmakta ve yaratmak için o kadar özsel olan görmek için
deney, bilimsel bir kötülük gibi algılanmaktadır. O halde, deneyi
sistematik olarak azaltıp hatta ortadan kaldırarak, bilimsel
araştırma nasıl ilerletilecektir? Üstünde etkide bulunmak amacıyla
dünyayı tanıma iradesi de, yine, suçlu bir merak veya bir
güç istismarı mı olacaktır? Veya, bilim adamlan kastının iktidara
geldiği bir anda, toplum, karanlık bir şekilde onu kontrol etmeye,
sınırlandırmalar ve yönetmelikler içine hapsetmeye ve onun
derin dinamizmini indirgemeye mi çalışmaktadır.
b) Gözlemek veya Deney Yapmak
Gözlemci ve deneyci arasındaki farkı vurgulamıştık. Eğer gözlemek
kendiliğinde bir eylem (fotoğraf örneği ve sosyal gözlemci
teorisi bunu doğruluyor) ise de, ilke olarak, zayıf etkileşimdir;
bu etkileşime dünyanın temaşasından bir sistem çıkarılabilir.
Oysa deney, güçlü bir etkileşimdir, belirli bir yerde bu dünyanın
akışını değiştiren bir eylemdir.
Kabul edilen etik ne olursa olsun, her ne kadar bazı askeri
yönetmelikler -daim a başarısızlıkla- bunu denese de, insanın
dünyaya bakmasını yasaklamak (şimdilik) çok zor görünmektedir.
İnsanların eşitliği gibi, sağlam bir şekilde koksalmış bazı
ilkeler, buna izin vermemektedir.
Oysa aslında, kent meydanından geçen biri, tüm diğer
geçenlerle eşit haklara, örneğin temaşa hakkına sahiptir ve gizlice
not karnesini almasını, olayları buna veya belleğine kaydet-