Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

Belirsizin Bilimlerinin Metodolojik Yanlan 2 3 9
I H'k çok parametreye bağımlı olguların, katışık muğlak bütünleı
i n yorumunun temel araçlarından birini oluşturmaktadır.
12) Faktör analizi, sosyal bilimlerin matematikleştirilmelelinin
en önemli yollarındandır, ancak, matematikçilerin -bazen
lı atalara yönelten- düzeltme kaygılarına göre değil, bu bilimlerin
ihtiyaçlarına göre yürütülmelidir. Matematik, burada, rasyonel
bir sezginin hizmetindeki bir araçtır; ne üstat, ne peygamberdir.
13) Faktör araştırması süreci, kavram üretmeye ve böylece
; görünen bir düzensizlikten hareketle düzen ortaya çıkarmaya
yarayan ve dolayısıyla, bir zihin ekonomisi sağlayan bir araçtır.
İstatistiksel amprizm ile tek amacını oluşturan anlama "biçimleri"ni
ortaya çıkarma arasında kesin bir kaynaşma (fusion),
nesnelleştirilebilir bir yapı sağlar.
14) Faktöriyel düşünce, "bir neden-bir sonuç" şeklindeki
basit nedensellik sezgisini, birtakım nedenler ve sonuçlar bütününe
genişleten bir çoklu-nedensellik düşüncesidir.
15) Bu düşünce verilerinin niteliğine bakıldığında, olası
olanın mantıklarına (logiques du probable) benzer niteliktedir.
Özellikle, faktörlerin kombinezonundan doğan öngörülebilirlik
ve çıkarsanabilirliğin yanı sıra bu düşüncenin uygulandığı
tutarlılık alanı da sınırlıdır.
16) Faktöriyel akıl yürütme, faktörleri ilişkilendirerek çıkarsama
zinciri süreçlerini ve bu çıkarsamaların geçerlik sınırlarının
istatistikçi olmayanlar tarafından anlaşılabilir ve basit terimlerle
değerlendirilmesini geliştirmek yerine, örneğin olabilir en
büyük varyans m iktarının "açıklanması" temelinde, faktörleri
araştırmanın analitik sürecini abartılı bir şekilde geliştirmiştir.
17) Bilgisayarların kullanılması ve faktör analizi tarafından
kuvvetle desteklenen ve dünya olgularının çok boyutlu bir
mekânda temsil edilmesini içeren zihniyet, rasyonel bir düşüncenin
temel öğelerinden biri haline gelmiştir. Bu anlayış, öğrencilere
kazandırılması gereken belli başlı didaktik araçlardan
biridir.
18) Şimdiye dek, faktör analizi sadece insan bilimlerinde
kullanılagelmiştir; bunun, doğa bilimlerinde rezervde kalan
belirsiz olgular bütününe uygulanmaması için epistemolojik
bir neden yoktur.