Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

Zayıf Rasyonellik ve Asgari Bilimsellik 2 5
ve nrdışık analitik uzantılarla bu yol üstünde gelişmeye devam
ı •( I (.“çeklerdir. Büyük sayılar ve bunların logaritmaları sayesinde
.ilenilin sonsuzluğuna (evrenin çapı) düşünce planında hâkim
ı >l,maklar, sonsuzluğu sonlu hale ("bu ölçülebilir") sokacaklar
ve "son derece" küçük ondalık sayılar vasıtasıyla, atomdan da
i l.ıha küçük niceliklere kadar ulaşabileceklerdir.
Tüm bunlar, çok açık seçik; kültürlerin tarihinin bir parçası
t >l,ı ırak ölçmenin tarihi, bize bunu öğretmektedir. Fakat metroloji
,ıı.îıcılığıyla dünyanın bu sonsuz fethi sırasında, evrensellik kaygısı,
yani metrik sistemi ifade eden bir standartlaştırma kaygısı doğmuıştur.
Burada insanda vücut bulmuş (built in) referanslardan gitl
ıktçe uzaklaşarak, daha soyut birimlere (metre devrimi, kadmiyumum
kırmızı çizgisinin dalga boyunun çarpımı) ve metrik sisteme
)',ı\,;me söz konusudur. Üstelik, özellikle, dünyanın metrolojik fethi
I nişinde koşan ve insanlığın özel bir kesimi olan "bilim adamlaı
ı"ını, 19. yüzyıl sonuna doğru belirginleşen bir kesinlik tutkusu sarmaştır.
Bu sırada, ölçü ile şeyi karıştırma ve bir şeye hâkim olmak
n. ıın onu ölçmenin, yapmak için bilmenin, anlamak için açıklamalına
yeterli olacağına inanma eğilimi doğmuş ve karşı çıkılmaz bir
I >ı Ijgiye ulaşma çabası içinde, kesinlik serabına uğranılmıştır.
Eğer böyleyse, insan kültürünün göstergesi, insanın düny.uyı
gittikçe daha çok sayıda boyutlar dizisine sokmasını sağl,ı\yan
kesinliktir; hassasiyet tutkusuna yol açan şey, ölçmemin
hâkimiyetidir. Bilimsel dünyanın soylu ve dikkate değer
l>nr kastını oluşturan fizikçiler, bu tutkuya ilk kapılan kişiler
nlımuştur; fizikçiler, zihinlerimize, ustalıklı bir şekilde şu özdeyişi
sokmuştur; ölçme iyidir, kesinlik ise en iyidir. Fizikçilerim
yöntemlerini pragmatik olarak meşrulaştıran başarıları o