Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

7 6 Belirsizin Bilimleri
sahip olsaydık veya enformatik alanında buna eşdeğerli bir
aygıt gerçekleştirmemizi sağlayacak ve bilgi işlem kapasitesi
gitgide daha büyük bir bilgisayara sahip olsaydık, genişliği
gürültüye kıyasla gittikçe daha zayıf olan, gitgide daha çeşitli
biçimlerin yakalanabileceğini kabul etmemiz gerekirdi.
Bilgisayarla çalışan, kavrayış gücü yüksek bir gözlemci,
biçimlerin içinde gömülü olduğu evrenin ajitasyonuna, düzensiz
bozulmalara, gürültüye ilişkin olarak biçimler evreninin
sırlarına nüfuz etmeyi başarabilir. Ne ki, bunun için giderek
daha pahalı ve sonsuza doğru giden bir aygıt, sınırsız bir şekilde
artan bir bilgi işlem zamanı gerekmektedir ve burada, geniş
anlamda algının belirsizlik ilkesini bir başka şekliyle ve bilimsel
teorilerin malzemesi olarak yeniden buluyoruz.
11. Zayıf Bir Etkileşim Olarak Gözlem
Her gözlem bir eylemdir; daha açıkçası her gözlem, iki öğe arasında,
gözlemci ile gözlenen arasında bir etkileşimdir. Bu etkileşim
genellikle zayıf gibi görünmekle birlikte, çeşitli koşullara
ve örneğin birinin ve diğerinin ölçeğinin ilişkisine göre, güçlü
bir hale gelebilir. Duruma göre deneyci konumunda da bulunan
gözlemci, zorunlu olarak, gözlediği şeyin (Merkwelt) yakın
veya uzak çevresinde yer alır; dolayısıyla bu çevreyi etkiler.
Gözlenen çok farklı kategorilere ait olabilir; bakteri, maddi obje,
hayvan veya insan gibi.
Etkileşim terimi, kategorilere göre farklı anlamlara bürünür.
Mikroskopun platini üstündeki ince sıvı tabakasına konmuş
bakteri ile insanın etkileşimi, kuşkusuz çok uzak görünmektedir;
bakteri açısından bu etkileşim, sadece farklı bir
aydınlanma, daha yüksek bir ısı ve muhtemelen sıvı çevrenin
daha yüksek akışkanlığı anlamına gelecektir.
Hayvan ve insan söz konusu olduğunda, eylemler teorisi,
bu hayvan veya insanın dünya hakkında sahip olduğu "bakış
açısı" yönünden örgütlenmiş uyaran grubu anlamında, bir
eylem peyzajından söz edilecektir. Bu doğal eylem peyzajında
gözlemcinin varlığı, hayvanın herhangi bir şekilde tepki gös­