Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

VII. Belirsizin Bilimlerinde Hata ve Yaratma
Hakikat, zihinsel karışıklığa kıyasla hatadan daha kolay
bir şekilde, hatadan çıkarsanabilir.
F. Bacon
Hiçbir şey üzerinde, nefretten başka bir nedenle uzlaşılmıyor;
insanlar arasındaki her türden ahenk, bir hatanın
mutlu meyvesidir.
P. Valery
I) Hata Nedir? Oluşmuş Bir "Hakikat" ile
Çelişik Zihinsel Bir Biçim
llclirsizlikle en sık üretilen olgulardan biri, hatadır ve en belir-
'.i/ bilgi alanları, hataya en çok açık olan alanlardır; zira bunl.ırda
yanlış, ancak uzun girişimlerden sonra yanlış görünmektedir.
Hata, bir girişim, bir imajdır, bilinç ve bilgi tarafmcl.ııı
doğru gibi algılanmış, ancak "hakikatle, yani evrenin en uç
noktalarına kadar yayıldıkları şekli ile, çıkarsamanın mantıklı!
yasalarına veya şeylerin efektif ilişkilerine ters düşen bir düıınce
veya düşünceler dizisidir.
Hata, demek ki, bir sapmadır; adı (erreur) "oradan oraya
ılolaşmak"tan (errer), bir referans yolu olan "ha ki kat "ten (hiç
ıli'ğilse onu tanısaydık) dışarıda, tutarlı bir yön olmadan yol
.ılmaktan gelmektedir. Hata, diyalektik olarak hakikate gönılormektedir;
eğer hakikati varsaymazsak, hatayı tanımlamak
olanaksızdır, ancak -v e bu insan zihninin yaratıcı işleyişinin