Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

Belirsizin İşlenmesi Yöntemlerinden Bir Örneklem 2 4 3
hırında kullanılmıştır; endüstri alanında, marketing firmaları
I ıı rafından uygulanmaktadır (Burke).
Aşağıda verilen iki yüklemler kümesi örneği, bir uyaran
etrafında yapılmış zihinsel çağrışımların grafik tarzda düzenlenmesini
sağlamaktadır. Şekil-14 bir birey tarafından çevresinin
psikolojik bir öğesine atfedilen (bazen çelişkili) özellikler
hakkında açık bir fikir vermektedir; burada "poster" olarak
verilen bir başlangıç uyaranından itibaren bireylerin sözel tepkileri,
onların ifade edilme olasılıklarının (Pij) logaritmasıyla
lers orantılı olarak değişen mesafelere (d) yerleştirilmektedir;
bir formülle ifade edersek d=l/(l+logPij). Yüklem dairelerinin
büyüklüğü, her bir yüklemin, başka yöntemlerle elde edilecek,
psikolojik önemine göre ayarlanabilir.
Şekil-15'in görünümü, bilişsel alanda eşyalar kümesi
oluşturarak, bir bireye (kadın, sekreter, 35 yaş) göre, nesnelerin
psikolojik yakınlığının çözümüne örnektir; burada da mesafeler
kullanım frekansıyla (log= 1,2,4,8,16,32) ters orantılıdır ve
ı (airelerin büyüklüğü, psikolojik önemleriyle doğru orantılıdır.
Şekil-16, hedef tahtası görüntüsünü vermektedir; yaygın pralik
uygulamalarda, bir olasılığın logaritmasının tersini hesaplamaktan
kaçınmak için, hedef tahtasının uygun dairesel alanında,
tüm çağrışan kavramları (yüklemler) gruplandırmak
yeterlidir; burada çağrışım olasılığı buna tekabül eden göreceli
frekans (daire numaraları) marjına çok yakındır.
b) Semantik Diferansiyel veya Sıfat Çiftleri Profili
Semantik diferansiyel yöntemi, bir bireyin herhangi bir olguya
atfettiği effektif veya konotatif değere bir yaklaşım yöntemidir.
I )iğer bir deyişle, belirli bir olgunun bir birey tarafından algılanma
tarzını kavramayı sağlayan bir yöntemdir.
Bu teknik, incelenen soruna kıyasla temsil edicilik derecelerine
göre seçilmiş bir dizi ölçekler (genellikle 20 kadar) biçiminde
sunulur. Bu ölçeklerden her biri, test edilen kişinin, söz
konusu olguya ilişkin tepkisinin hem niteliğini (olumlu veya
olumsuz), hem de yoğunluğunu gösterebilmesine olanak verecek
tarzda 7 (veya 5) basamağa ayrılır.