Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

Bileştirme Yoluyla Çözümleme 1 7 1
Modeller yöntemi, keyfi değildir. İki aşamalı olarak, bir
yandan doğanın iki olgusu arasında bir benzerlik bulan ve sonra
bu benzerlikten yararlanmaya çalışan, şiirsel nitelikli bir sezgi;
öte yandan modelin öğelerini, kabul ve ret kurallarına göre
gruplandıran bir akıl yürütme ve saflaştırma (epuration) çabası
üstüne dayanır. Nihayet bu yöntem, operatör veya model yapıcının
belirli taktiklere göre modeliyle oynayarak, modelin, kendisine
uygulanan uyaranlara verdiği yanıtın, başlangıç olgusunun
eylem peyzajını nitelendiren değişkenlere iyi tekabül edip
etmediğini doğruladığı/test ettiği bir uygunluk (adequation)
incelemesi içermektedir. Bir "model" hiçbir zaman mükemmel
olmadığından, modelin davranışlarının, temsil ettiği gerçek
olguya kıyasla farklılıklarının çözümlenmesi, modele birtakım
mükemmelleştirmeler veya varyasyonlar sokmaya yol açacaktır;
bu değişiklikler, genellikle modeli karışık bir hale getirmekle
birlikte, incelenecek olguyla modelin benzerliğini de artırmaktadırlar.
Bu, yeni bir modelin doğuşunu hazırlayan kritik
bir aşamadır; yeni model aynı kurallara göre inşa edilecek ve
denemeye tabi tutulacaktır vb. Modeller yöntemi, yinelemelidir.
11. Sistem Yöntemi ve Model Oluşturma
Modellerin oluşturulması, salt yaratıcı fantezinin egzersizi değildir;
bunda da, kendiliğinde yaratıcı zihnin bir yöntemi, yani girişiminde
izlediği bir düzenlilik vardır. Model, şiirsel benzetmeden
(metafor), temelde farklıdır; çünkü az ya da çok iyi algılanmış
bir gerçekle ilişkisinde kesin olmayı amaçlamaktadır.
Sistem yöntemi (methode systemique), analoji algısı ve kullanılmasına
dayanan bir organigramla (şekil-3) oldukça iyi bir
şekilde aydınlatılmıştır. Bu algı düşüncenin salt bir ürünüdür;
büyük ölçüde keyfidir. Ancak, çok daha sonra, yani bir model
oluşturma amacıyla entelektüel olarak mesafe katettikten sonra,
kesin olarak kabul veya reddedilecektir. Şimdi sistem yönteminin
aşamalarını izleyelim.
1) Sistemci (systemicien) -B u bilimsel akımın başlangıcınd
"sibernetikçi" denilen kişilerin modern adı-, önce bir imaj bulur,