Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

Belirsizin Bilim lerinin Metodolojik Yanları 2 0 1
I liı,, I) Biraz, 2) Çok. 3) Tutkuyla. Tüm bunlar, kesin bilimlerin
M iyonalistine göre, fazla tatmin edici değildir ama sağduyu
'.,ılıihi bir insan ona şöyle yanıt verecektir: "Ama, elimde olan
",n Icı e bu ve yaşamak gerek".
Daha iyisi şöyle denilebilir; önceden de işaret ettiğimiz
ıı/e te, "ölçümler", "belirgin kavramlar", "nesnel veriler" demli
'iı şeylerin bütünü, çok küçük bir miktardadır; bu bütün, ger-
M'ku-, "zihnin lüksü"nü, nadiren gerçekleşen rasyonel bir idealin
bir parçasını temsil eder.
"Bu kişi, 1.78 m. boyunda" dendiğinde, eğer bu iddia bizi ilgilendiren
bilgiler alanı açısından gerçek bir değere sahipse, bir
psikolog olarak, epistemolojik planda kendi kendimizi sorgulamakta
haklı bir zeminde bulunuruz. Önce, elbette şunu sorarız;
bu kişi nasıl ölçüldü? Ayakkabıyla mıydı, yorgun muydu,
fiziksel bir iş yapmış mıydı? Ancak, özellikle polis komiserini
veya (eski) telefon operatörlerini, istihdam memurlarını ilgilendiren
bu santimetreli ölçüm, günlük yaşamın psikolojisinde
hangi bakımdan işlemsel bir değere sahiptir? diye sorabiliz:
Bu açıdan "bu, uzun bir kadındır" ("kadınların ortalamasına
göre" düşünülüyor ) veya "bu adam, o kadından daha uzun"
demek tercih edilecektir; sağduyu, bu tür önermelere başvurmaktadır;
çünkü bu tür ifadeler, bireyin fiziksel görünüşüne
bağlı birtakım davranışları, tepkileri ve edimleri hazırlamaktadır;
hiç kimse elin de bir metreyle yaşamamaktadır.
Aslında, insan etkileşimlerinin bilimlerinde, bizim kullandığımız
gerçek nicel kavramlar, algı eşiği, fark eşiği, boyların konlinuum'unda
genel izlenimler, normallik gibi fikirlerdir. Zihin
irin çok güven verici olan "fiziksel ölçüm" ("Bu, şu kadar cm."),
s.ıdece bilgimize eklenmiş ek bir konfordur; zira bir nesnellik
ı/(enimi, bir başka deyişle objektivizm sağlanmaktadır. Böyle
olunca da çok seyrek olarak işimize yarayacaktır: "Metre,
yerküresel meridyenin dörtte birinin on milyonda birlik bir
Isırçasıdır..." Bu tanımın yapıldığı dönemde, dünyanın yuvarl,ık
olduğu bilinmekle birlikte, onu ölçme yeteneğine sahip delildik;
bu, daha sonraları başarılmıştır.