Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

2 7 6 Belirsizin Bilimleri
9. Sonuç
Bu bölümde betimlenen tüm yöntemler, herhangi bir terminolojik
arıza sonucu değil, doğası gereği kötü tanımlanmış
terimleri, belirsiz ilişkileri, muğlak kavramları "işlemek" için
bazı özel laboratuvarların uygulamalarından hareketle oluşturulmuş,
bir tür teknikler örnekleminden başka bir şeyi temsil
etmemektedir.
Israrla vurgulanması gereken bir husus var; belirsiz ilişkileri
veya iyi tanımlanmamış kavramları, aşırı bir abartmayla
kesinleştirmeye, belirli kılmaya çalışmak; -özellikle insan
bilimleri alanında-, çoğu kez "epistemolojik verim"i zayıf bir
çaba gibi görünmektedir.
Bunun yerine, dikkatimizi, bu kavramların, mantık tarafından
yalanlanma rizikosuna girmeksizin kullanılmasında
kabul edilebilir toleransı belirlemeye yöneltmeliyiz, söz konusu
rizikoya girmemek için, örneğin, çıkarsamayı, Reichenbach'ın
"olasılık mantıkları" dediği şeye uygun olarak, dizisel bir zincirin
belirli bir uzunluğundan öteye zorlamamalıyız.
Sosyal bilimlerde, araştırma pratiğinde çoğu kez karşılaşılan
bir durum var; belirli bir anda genç araştırmacı, bilinmeyenin
alanında ileri gitmek yerine, bulgularının rafine
çözümlenişi -özellikle istatistiksel veya matematiksel işlemeyi
geliştirm e- yönünde çabalarını israf etme eğilimine girebilmektedir.
Bu tür saptamaların nicelleştirilm esinin güçlüğü
apaçık ortadadır; ancak bunlar, insan bilim lerinin common
knoıuledge'inin bir parçasıdır. Daha sonraki bir bölümde göreceğimiz
üzere, insan, ergonomi veya katı behavyorizm açısından,
herhangi bir laboratuvar hayvanı kadar belirlenmiş de
olsa, hiç değilse, bilincinin farkına vardığı öğelerin türlülüğü
nedeniyle kendiliğinde bir bütünsel varlıktır (entite). Eğer
inceleme konusu, doğası itibariyle kaypak/değişken ise, çıkarsamaları
ve sonuçları, genellikle dikkate alınan durumların
fonksiyonu olan m akul bir sınırın ötesine götürmek pek akıllıca
değildir. Diğer bilim lerin yanı sıra, -insan bilim lerinin
belki de en az insani olanı olan - ekonomi politik, bu sorunla
sürekli karşılaşmaktadır.