Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

Sonuç 3 3 5
ötürü kendi doğasına içrel bir sürekli karşıtlığa yol açar. Bunun
pek çok örneğini görüyoruz; ikinci bölümde betimlediğimiz
yeni tanrılara sığınmak dışında, evrensel rasyonelliğe karşı çıkmak
olanaklı değildir.
Daha derin bir şekilde, toplum, Aydınlanma yüzyılında ve
pozitivist çağda, eski tanrılara karşı güçlü bir müttefik olarak
işbirliği yaptığı kendi bilimsel ve rasyonel düşünce gücünden
ayrılmaktadır.
Yavaş yavaş Ibir değerler değişimi meydana gelmektedir ve
toplum bütününde, kendi öz gücüyle, yani yasalaştırılmış yasağın
ve Devlet'ijn -gizli, sessiz veya kam u- polisinin gücüyle
bilimin özüne, yani araştırma özgürlüğü, "görmek için" deney,
teknolojinin yıkıcı (subversif) gücü, gözlemin ayrıntılı bir hale
gelmesi durumumda dünyanın basitçe gözlemlenmesi gibi bilimin
temel yanlarına karşı çıkmaktadır. Bilim, insanla yeniden
çatışma içindedir; çünkü, sahiden de insana kaderinin değişmesini
getirmektedir ve bu, insanın korktuğu şeydir.
Tanımladığımız haliyle, belirsizin bilimleri, epistemolojik
alanı büyütmektedir; bilgiyi, doğa bilimlerinden farklı bir işleme
tarzı önermektedir. Doğa bilimlerine karşı filozof şu saptamada
bulunmaktadır; aklın dış dünya üstüne bir alıştırması
(egzersizi) gibi başlayan kesin bilimler, kendi alanlarını seçmiş
ler (örneğin sürekli fonksiyonlar veya doğrusallık alanı) ve ancak
daha sonra ve üstelik kendileri için en kolay görüneni de devinen
(agissant) düşüncenin kuralı gibi alarak, uygulama alanlarını
genişletmişlerdir. Epistemolojik alanın "geri kalan kısmını"
incelemeyi, başkalarına bırakmışlardır. Daha yakın zamanlarda
ortaya çıkm ış olan sosyal bilimler, belirsizi, nitel olanı,
zayıf korelasyonları, rakamlar yerine biçimleri konu almışlar ve
kendi "hakikatller"inin bu özellikleriyle başa çıkmak zorunda
kalmışlardır. Sonuç olarak bu bilimler, bize yeni bir rasyonalizm
önermektedirler ve bu kitap, söz konusu yeni rasyonalizmin
bazı öğelerini elirlemeye çalışmıştır.