Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

3 2 4 Belirsizin Bilimleri
sel olarak) zayıf etkileşiminin gerçekleştiği gözlem; bu etkileşim,
insan bilimlerinde, doğa bilimlerindekinden daha büyüktür. Bilginin
belirlenemezlik ilkelerinin oluşumunda rol oynar.
• Üzerinde etkide bulunulmayan ve uzaktan bakılan b
dünyanın, az çok soyut, az çok işlemsel, az çok sadık bir yansıması
olarak benzetişim; burada, dünyanın davranışının, kopyasının
işleyişiyle uyuşup uyuşmadığını test etmekle yetinilir.
12) Benzetişim, gerçeği tanımak amacıyla modellerin yapı
mıdır; bir gözlemci tarafından görüldüğü şekliyle "dünyanın
parçalarının, somut ve yönlendirilebilir objelerin inşasıdır.
Teknolojik kolaylıkların artmasıyla, benzetişim, diğer yöntemlerin
kapsamlarını daraltan yeni engellere tabi olduğu bir anda,
bilimsel girişimin en önemli yaklaşımlarından biri haline gelmektedir
(VVagensberg).
Belirsizin bilimlerinin gerçek bir metodolojisi henüz
oluşmamıştır. Bu metodoloji, oluşmuş bilimden çok, oluşmakta
olan bilimin süreçleriyle ilgilidir; bunlardan oluşmuş bilimin
süreçleri yerel olmayan ve evrensel bir tutarlılık ilkesine, oluşan
bilim in süreçleri ise zihnin engeller labirentinde dolaşmasına
ve hissedilen apaçıklığa dayanmaktadır. Oluşmuş bilim,
oluşmakta olan bilimin sonuçlarını -veya sezgilerini- bütünleştirmek
için, zihnin bir lüksü olan bir mantıksallaştırma yapmaya
mecburdur; fakat bilim de, kendiliğinde bir lüks objesidir.
Bununla birlikte, belirsizin metodolojisinin birkaç büyük
yönü vardır. Belirtelim:
1) Biçimlerin ortaya çıkışının veya Geştaltın ilkeleri; fon ve
biçim karşıtlığı, bu biçimin algılanma gücüne ilişkin kurallar,
biçimin bozulmaya direnci, asıl olan ile aksesuar olan arasında
biçimin mertebelendirilmesi.
2) Asıl olan ile ikinci derecede olan arasında ansal ve sübjektif
bir hiyerarşi oluşturulması, heuristik bir aşama olarak
teşvik edilmelidir. Aşamalandırma keyfi bir nitelik taşımakla
birlikte, bu yapıldığında, kaybedilenden çok, kazanılır. Bu
kayıplar, daha sonraki geliştirme aşamasında "Bilimde, küçük
ayrıntı yoktur" şeklindeki ters fikirle telafi edilecektir.
3) Düşünmek, şemalaştırmaktır ve şemalaştırmayan, düşünmemektedir,
hiç olmazsa işlemsel bir tarzda.