Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

1 8 8 Belirsizin Bilimleri
Şekil 6a. Basit bir model: Şeker krizi
STOKLARIN TÜKENMESİ VE ŞEKER KRİZİ: Tüm tedarik kaynaklarından
uzakta, ve ekonomik yaşamının önemli kaynaklarından
birinin, kolay bozulan meyvalardan reçel yapmak olduğu
bir vaha veya vadi düşünelim. Bu vadide pek çok aile yaşamakta
ve bunlar sitenin süpermarketlerinden beslenmekte olsunlar.
Reçel yapmak için şeker gereklidir. Ancak vahadan çok zor ulaşım
ya da taşıma koşullarında, pek çok kilometrelerce öteye gitmedikçe
bölgede herhangi bir şeker fabrikası bulunmasın.
Yerel bir aksilik sonucu, reçel yapma döneminde, sitenin ticaret
merkezini besleyen şeker depolarından biri, bir gece ansızın
çıkan bir yangında yanıp kül olsun. Kuşkusuz, vahada başka
şeker depoları da mevcut ve şeker, tüketim uygarlığında nadir
bir madde değil. Bir deponun yok olması, kısmi bir aksiliktir ve
sahibi için üzücüdür. Ancak bu olayın ardından, bazı süpermarketler
az bir miktar şekere sahip olacak ve stoklarını yenileyemeyecektir.
Bu orta boy sitede, bir kıtlık/sıkıntı söylentisi yayılacak
ve insanlar, evlerinde yedeklemek üzere şeker satm almak
için mağazalara koşacaktır; bu durumda diğer şeker depoları da
eriyecek ve tükenecektir. Senaryomuza göre, reçel yapma mevsiminde
insanlarda bir eksiklik algısı ve ardından da yokluk
endişesi başlar; yani insanların değerler tablosunda bir değişiklik
olur ve şeker saplantısı, değer hiyerarşisinde ilk sıraya yükselir.
Bu sabit fikir, hiçbir zaman gidilmeyen büyük dükkânlara gidip
marjinal arayışlara ve biraz şekeri olan esnafta da fiyat yükseltmeye
yol açar. Sonuçta, şeker talebi büyük boyutlara yükselir
ve bir yokluğun başlamasına neden olur; bu yokluğun rasyonel