Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

Zayıf Rasyonellik ve Asgari Bilimsellik 5 7
Çoğu kez, ölçme bu işlevi yerine getirir; bu, örneğin esin
bekleyen genç araştırmacının, sorununa nasıl yaklaşacağını
I»ilmeyen genç laboratuvar kurdunun durumudur; onlara, patronları
çoğu kez, kavramaya çalıştıkları olgunun tüm ölçülebi-
I i r yanlarını "ölçmelerini", işin gelişimini "bekleyip, izlemelerin
i" önerir ve gizli, ancak çoğu kez gerçekleşen bir umutla, söz
konusu olguyla bu mesafeli tanıdıklığm/içli-dışlı oluşun incelenen
olguyu, işlemsel bir şekilde kavramayı sağlayacak bir fikre
yol açmasını bekler.
Bu, aynı zamanda, öznellik, a priori ve keyfi yanlar taşıyan
belirsizin bilimlerinde -genelde insan bilim leri-, ölçmenin en
önemli ve ilk işlevlerindendir; ölçmenin ve ölçme yöntemleri
.ırayışınm sağlığı araştırmacının zihnini hem bir olgunun (en
kolay ölçülebilen) duyarlı yanlarına doğru yöneltir; hem de bu
olgunun, duygusal öğeleri nötralize eden, "tuhaflık"ı, yenilikçi
zihnin mayası olan tuhaflığı bir yere oturtan (bu, nasıl mümkün
olabilir?) bir tablo içine koymaya doğru götürür. Burada,
bir şeyden genel terimlerle "konuşmak" yerine, bu şeyin çeşitli
yanlarını nicel büyüklüklerle oynayarak betimlemeyi öngören
gizli bir mesafe koyma çabası vardır.
Fakat, deneysel bir bilimde karşı çıkılması imkânsız olan
ölçmenin metodolojik diktatörlüğü, korkutucu yaralara yol
açmaktadır; yöntem olarak ölçmeden, patolojik bir düşkünlük
olarak ölçmeye geçilmektedir; ölçme tutkusundan kesinlik tutkusuna
("rasyonellik tutkunluğu", kendiliğinde, bir rasyonellik
değildir) varılmaktadır. Böylece, bilimden uzaklaşılarak ideolojiye
ve dış dünya katında sahip olabileceğimiz bilgilere ilişkin
değer yargılarına bağlanılmaktadır.
18. Sonuç
Düşüncenin dünyası bize iki türlü görünmektedir; bir yandan
duvarları, düşüncenin etiği olduğu iddiasını taşıyan evrensel
bir mantığın kuralları tarafından inşa edilen bir labirent gibi,
öte yandan ise bu labirentin planına tepeden bakan ve hatta
onu ezen ve ilke olarak sonsuza kadar uzanan bir bilgi duvarı,