Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

Doğası Gereği Bilinemez Olan 9 1
arayan ve benimseyen reklamcı tutumda düşlerin ve imajinerin
öneminin bir kanıtını buluyoruz. Reklam, kendini "salatalık
sütü" ideolojisinin hizmetine koyacak ve onu ya etkin bir şekilde
yüceltecek (promosyonunu yapacak) veya aksine, ezelden beri
gizli kalmış şeylerin aydınlatılmasını biyoloğa bırakarak "taze
adaçayı"nm farmakolojik erdemleri adına bu ideolojiyle mücadele
edecektir. Buna karşılık, reklamcının işlediği konudan bütünüyle
bağımsız olarak, onu kullanan bir bilim, ikna sanatının
veya retoriğin bilimi vardır ve bu, reklamcının gerçek teknolojisidir.
Bu bilimin, çeşitli deney ve uygulamaları kapsayan ciddi
didaktik kitapları olabilir. Burada, doğal olarak, bu tür düşüncelerin
içerilebileceği etik sorunları bir yana bırakıyoruz.
Demek ki, zayıf etkileşimin (gözlem etkileşimi) olduğu
kadar, güçlü etkileşimin de (deney etkileşimi) sınırları vardır.
Varyans analizinin sınırları, bu analizin bazı sonuçlar elde
etmek bakımından gerektirdiği gözlemlerin niceliğiyle ilgilidir
ve karamsar bir şekilde şöyle bir sonuca varılabilir; bizi geleceğe
hâkim olma planında birleştirmesi dolayısıyla etimolojik
anlamda yeni bir "din" olan bilimsel düşünce, günlük yaşamımızın
çok küçük bir kısmını oluşturmaktadır.
Broglie'nin dediği gibi, bilim, zihnin büyük bir yapıtı, belki
de en büyük yapıtıdır; fakat bilim in ilerlemesi ve yaşamımızı
yavaş yavaş fethetmesi, onun, yaşamımızda en temel rolü
oynadığı anlamına gelmez. Bir varoluşçu şöyle diyecektir: "Bizim
acelemiz var" ve sonuç olarak, ona güvenemeyiz; elbette,
bu, onu geliştirmekten ve yaşamımızın her anma girmesini
sağlamaktan vazgeçmek zorunda olduğumuzu ifade etmez.
Zira zihnin büyük bir yapıtı olmanın ötesinde, bilimsel düşünce,
özellikle bir tutumdur, her zaman sorgulanan ve her zaman
yeniden başlanan, sürekli hayal kırıklığına uğrayan, bilimsel
olarak düşünme iradesidir.
19. Mevcut Olmayan Deneysel Bilimler
Daha "somut" bilimlerden sözedelim. Örneğin, coğrafyacılar
da inceledikleri olgulara müdahale etme, yani deneyler yapma