Facultatea de Istorie - Universitatea Alexandru Ioan Cuza
Facultatea de Istorie - Universitatea Alexandru Ioan Cuza
Facultatea de Istorie - Universitatea Alexandru Ioan Cuza
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
120<br />
Lucreţiu MIHAILESCU-BÎRLIBA<br />
En analysant le statut juridique <strong>de</strong>s augustaux * en Pannonie, E.<br />
Szabó observe que 12 personnes ont un statut bien précisé (4 ingénus et 8<br />
affranchis) 16 . Il faut pourtant ajouter <strong>de</strong>s affranchis à cette liste, même s’ils ne<br />
mentionnent pas leur statut juridique. Le critère onomastique (surtout le surnom)<br />
est parfois assez clair en ce qui concerne le statut juridique du personnage.<br />
C. Titius Agathopus 17 est sans doute un affranchi d’une branche <strong>de</strong> la famille<br />
<strong>de</strong> C. Titius C. f. Antonius Peculiaris, fermier <strong>de</strong> la douane pannonienne 18 ; son<br />
activité en Dacie doit être mise en relation avec les activités privés <strong>de</strong><br />
Peculiaris. C’est fort probable que Titius Domninus, augustal à Brigetio 19 ,<br />
Titius Heliodorus, augustal à Carnuntum 20 et G. Titius Platanus, augustal à<br />
Aquincum 21 , soient les affranchis <strong>de</strong> la même branche <strong>de</strong> la famille <strong>de</strong> Titii.<br />
T. Vellius Onesimus 22 , d’après ses noms, est un affranchi <strong>de</strong>s Velii à Aquilée 23 ,<br />
arrivée à Emona probablement par ses affaires privés. Aemilius Fortunatus<br />
est également un affranchi, selon son surnom 24 et le surnom <strong>de</strong> sa femme<br />
(Candida 25 ), mais son fils est ingénu, adjoint dans l’office du corniculaire du<br />
légat <strong>de</strong> la I e légion Adiutrix. L. Caesernius Primitiuus, sévir à Emona, a<br />
probablement le même statut, bien qu’il ne le mentionne pas: il fait partie<br />
d’une branche <strong>de</strong> la famille <strong>de</strong> Caesernii, dont les affranchis sont très actifs<br />
dans les provinces balkano-danubiennes 26 . Par exemple, T. Caesernius<br />
Diphilus, affranchi d’Assupa, sévir d’Aquilée, est commémoré dans une<br />
épitaphe par son affranchi Dignus 27 . Voici les sévirs et les augustaux qui sont<br />
certainement ou presque certainement <strong>de</strong>s affranchis.<br />
16 E. Szabó, op. cit., 234, annexe n o . 4.<br />
17 IDR III/2, 165; v. aussi H. Solin, Die griechischen Personennamen in Rom. Ein<br />
Namenbuch, Berlin-New York 1982, 714.<br />
18 AE 1935, 134.<br />
19 CIL III 11045; RIU 2, 587; v. aussi I. Kajanto, The Latin Cognomina, Helsinki,<br />
1965, 96, 362; H. Solin, O. Salomies, Repertorium nominum gentilium et cognominorum<br />
Latinorum, editio nova, Hil<strong>de</strong>sheim-Zürich-New York, 1994, 325.<br />
20 CIL III 11139; v. aussi H. Solin, op. cit., 66.<br />
21 AE 1962, 120; v. aussi I. Kajanto, op. cit., 35; H. Solin, O. Salomies, op. cit., 380.<br />
22 CIL III 3836; v. aussi H. Solin, op. cit., 913, 1346, 1348.<br />
23 W. Schulze, Zur Geschichte lateinischer Eigennamen, Berlin, 1904, p. 99; CIL<br />
V, p. 1131.<br />
24 AE 1997, 1267; v. aussi I. Kajanto, op. cit., 13-14, 18, 29-30, 72, 93, 273; H. Solin, O.<br />
Salomies, op. cit., 334; H. Solin, Die stadtrömischen Sklavennamen. Ein Namenbuch,<br />
Stuttgart, 1996, 95.<br />
25 I. Kajanto, op. cit., 64, 227; H. Solin, O. Salomies, op. cit., 308; H. Solin, op. cit., 53.<br />
26 J. Šašel, Les Caesernii, in ŽAnt, 10, 1960, 201-221.<br />
27 RINMS 3; AE 1998, 548.