18.02.2013 Views

Facultatea de Istorie - Universitatea Alexandru Ioan Cuza

Facultatea de Istorie - Universitatea Alexandru Ioan Cuza

Facultatea de Istorie - Universitatea Alexandru Ioan Cuza

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

196<br />

Daniele Vittorio PIACENTE<br />

Nella costituzione contenuta in CTh. 16.10.13 pr. 84 e indirizzata al<br />

prefetto <strong>de</strong>l pretorio Flavius Rufinus 85 , si confermano i divieti già posti in<br />

prece<strong>de</strong>nza per i pagani 86 ad acce<strong>de</strong>re nei templi per celebrare abominevoli<br />

sacrifici e si invitano espressamente i funzionari imperiali a controllare che<br />

essi siano rispettati, minacciando loro pene pecuniarie in caso di inosservanza:<br />

mo<strong>de</strong>ratores provinciarum, primates civitatum e curiales sono i funzionari<br />

preposti a questo controllo. In due costituzioni <strong>de</strong>l 409 87 , Sirm. 14 88<br />

84 CTh. 16.10.13pr. (7 agosto 395) Impp. Arcad(ius) et Honorius AA. Rufino<br />

P(raefecto) P(raetorio). Statuimus nullum ad fanum vel quodlibet templum habere quempiam<br />

licentiam acce<strong>de</strong>ndi vel abominanda sacrificia celebrandi quolibet loco vel tempore.<br />

Igitur universi, qui a catholicae religionis dogmate <strong>de</strong>viare contendunt, ea, quae nuper<br />

<strong>de</strong>crevimus, properent custodire et quae olim constituta sunt vel <strong>de</strong> haereticis vel <strong>de</strong><br />

paganis, non au<strong>de</strong>ant praeterire, scituri, quidquid divi genitoris nostri legibus est in ipsos<br />

vel supplicii vel dispendii constitutum, nunc acrius exsequendum. Sciant autem mo<strong>de</strong>ratores<br />

provinciarum nostrarum et his apparitio obsecundans, primates etiam civitatum, <strong>de</strong>fensores<br />

nec non et curiales, procuratores possessionum nostrarum, in quibus sine timore<br />

dispendii coetus inlicitos haereticos inire conperimus, eo, quod fisco sociari non possunt,<br />

quippe ad eius dominium pertinentes, si quid adversus scita nostra temptatum non fuerit<br />

vindicatum adque in vestigio ipso punitum, omnibus se <strong>de</strong>trimentis et suppliciis subiugandos,<br />

quae scitis sunt veteribus constituta. Speciatim vero hac lege in mo<strong>de</strong>ratores<br />

austeriora sancimus et <strong>de</strong>cernimus: namque his non custoditis omni industria adque<br />

cautela non solum hanc multam, quae in ipsos constituta est, exerceri, verum etiam quae in<br />

eos praefinita est qui commissi vi<strong>de</strong>ntur auctores, nec his tamen remissa, quibus ob contumaciam<br />

suam iuste est inrogata. Insuper capitali supplicio iudicamus officia coercenda,<br />

quae statuta neglexerint. Dat. VII id. Aug. Cons(tantino)p(oli) Olybrio et Probino conss.<br />

85 PLRE II, 778-781.<br />

86 Cfr. E. Volterra, Sul contenuto <strong>de</strong>l Codice Teodosiano, in BIRD, 84, 1981, 121;<br />

G. L. Falchi, La duplicità <strong>de</strong>lla tradizione <strong>de</strong>l Codice Teodosiano, in Labeo, 32, 1986, 286,<br />

nonché La tradizione giustinianea <strong>de</strong>l materiale teodosiano, in SDHI, 57, 1991, 45ss.;<br />

Kun<strong>de</strong>rewicz, cit., 57; P. Frezza, L’esperienza <strong>de</strong>lla tolleranza religiosa fra pagani e cristiani<br />

dal IV al V secolo d. C. nell’Oriente ellenistico, in SDHI, 55, 1989, 70ss.<br />

87 Sulla datazione di questa costituzione vi è un problema: Sirm. 14 reca nella subscriptio<br />

la data <strong>de</strong>l 15 gennaio 409 ma la data corretta sembra essere quella indicata in CTh.<br />

16.5.46 mentre in quella di CTh. 16.2.31 ( = CI. 1.3.10) si legge un anno relativo alla prima<br />

prefettura di Flavius Manlius Theodorus, il 398. Inoltre nella inscriptio non è indicata la<br />

prima prefettura come invece avviene per CTh. 16.5.46. Per la data cfr. T. Mommsen,<br />

Theod. I.2, 918-919; Das theodosische Gesetzburg, in ZSS, 21, 1900, 185-186; Seeck, cit.,<br />

95ss.; <strong>de</strong> Bonfils, Omnes... cit., 163.<br />

88 Sirm. 14 (15 gennaio 409): Impp. Honorius et Theodosius Theodoro viro inl.<br />

Praefecto Praetorii. Dubium non est coniventia iudicum fieri et culpabili dissimulatione<br />

inultum relinqui, quod ad turbandam quietem publicam in contemptum Christianae reli-

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!