Facultatea de Istorie - Universitatea Alexandru Ioan Cuza

286
Nelu ZUGRAVU
silica”; „ecclesia uel basilica”) 203 , dar incidenţa celui dintâi e mult mai ridi-
203 Vict. Vit., Hist., I, 4: „in ecclesiis basilicisque sanctorum” (ed. S. Lancel, 2002,
98); Greg. Tur., HF, III, 10: „Cuncta enim eclesiis et basilicis sanctorum dispensavit ac
tradidit” (ed. M. Oldoni, vol. I, 2001, 176); V, 11: „cum sacerdos de aeclesiam ad basilicam
psallendo procederet” (ibidem, 326); 26: „Post haec Chilpericus rex de pauperibus et
iunioribus eclesiae vel basilicae bannos iussit exigi” (ibidem, 364); 34: „Multa postea
Chilpericus rex eclesiis sive basilicis uel pauperibus est largitus” (ibidem, 376); IX, 35:
„vel aeclesiis sive basilicis confessorum sanctorum” (ibidem, vol. II, 2001, 312).
Iată câteva cazuri particulare: ecclesia pentru biserica mânăstirii: Eugipp., VS, 15,
1: „Ecclesiam etiam loci eius mansores extra muros ex lignis habuere constructam…” (SC
374, 220); ecclesia vicană: Greg. Tur., HF, X, 31, III: „In vicis quoque, id est Alingaviensi,
Solonacensi, Ambaciensi, Cisomagensi, Tornomagensi, Condatensi, destructis delubris
baptizatisque gentilibus, ecclesias aedificavit” (ed. M. Oldoni, vol. II, 2001, 428); 31, VI:
„Huius tempore aedificatae sunt ecclesiae in vicis, id est Evina, Mediconno, Berrao, Balatedine,
Vernao” (ibidem, 432); 31, XVIII: „Tausiriaco, Cerate et Orbaniaco vicis ecclesiae
aedificatae sunt” (ibidem, 438); ecclesiae închinate apostolilor: LP, LXIII, 1: „Hic /sub papa
Iohannes III (561-574) – n.n./ perfecit ecclesiam apostolorum Philippi et Iacobi et dedicavit
eam” (ed. L. Duchesne, 305); ecclesiae dedicate Fecioarei Maria: Greg. Tur., HF, X, 31,
XV: „Hic peraedificavit ecclesiam sanctae Mariae infra muros urbis Turonicae” (ed. M.
Oldoni, vol. II, 2001, 436); ecclesia pentru Sf. Ioan Botezătorul, Sf. Ştefan şi martiri: CIL,
II/5, 652 = EHD, 30653 (Iliberri Florentia, Baetica – Granada, Spania; anul 607): [In nomi]ne
D(e)i n(o)s(tr)i IH(Ies)u XR(Christ)i consacrata es / [e]clesia S(an)c(t)i Stefani
primi martyris / in locum Nativola(!) a S(an)c(t)o Paulo Accitano pont(i)f(i)c(e) / d(ie)
an(no) d(omi)ni n(o)s(tr)i gl(oriosissimi) VVittirici reg(i)s / er(a) DCXLV item consacrata
est eclesia / S(an)c(t)i Iohann(is) Babtist(a)e / item consacrata est eclesia S(an)c(t)i Vincentii
/ martyris Valentin(i) a S(an)c(t)o Lilliolo Accitano pont(i)f(i)c(e) / [d(ie) --?] Kal(endas)
Febr(uarias) an(no) VIII gl(oriosissimi) d(omi)ni Reccaredi reg(i)s era DCXXXII /
h(a)ec s(an)c(t)a tria tabernacula in gloriam Trinitatis [s(an)c(t)]i(ssi)mae / cohoperantib(us)(!)
s(an)c(t)is aedificata sunt ab inl(ustri) GudiliV[---] / cum operarios vernolos(!) et
sumptu proprio [---]; Greg. Tur., HF, X, 1: „«Clerus igitur egrediatur ab eclesia sanctorum
martyrum Cosmae et Damiani cum praesbyteris regionis sextae. Omnes vero abbatis cum
monachis suis ab eclesia sanctorum martyrum Protasi et Gervasi cum praesbyteris regionis
quartae. Omnes abbatissae cum congregationibus suis egrediantur ab eclesia sanctorum
martyrum Marcellini et Petri cum praesbyteris regionis primae. Omnes infantes ab eclesia
sanctorum martyrum Iohannis et Pauli cum praesbyteris regionis secundae. Omnes uero
laici ab eclesia sancti protomartyris Stephani cum praesbyteris regionis septimae. Omnes
mulieres viduae ab eclesia sanctae Eufimiae cum praesbyteris regionis quintae. Omnes
autem mulieres coniugatae egrediantur ab eclesia sancti martyris Clementis cum praesbyteris
regionis tertiae»” (ed. M. Oldoni, vol. II, 2001, 352, 354); 31, V: „Aedificavit etiam
ecclesiam infra muros civitatis, in qua reliquias sanctorum Gervasi et Protasi martyris
condidit” (ibidem, 428, 430); 31, XII; Greg. Magn., App. IX: „Letania clericorum exeat at
ecclesia sancti Iohannis baptistae, letania uirorum ab ecclesia sancti martyris Marcelli,
letania monachorum ab ecclesia beatorum Iohannis et Pauli, letania ancillarum Dei ab
ecclesia beatorum martyrum Cosmae et Damiani, letania feminarum coniugatarum ab ec-