18.02.2013 Views

Facultatea de Istorie - Universitatea Alexandru Ioan Cuza

Facultatea de Istorie - Universitatea Alexandru Ioan Cuza

Facultatea de Istorie - Universitatea Alexandru Ioan Cuza

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

200<br />

Daniele Vittorio PIACENTE<br />

L’imperatore Valentiniano si rivolge al prefetto <strong>de</strong>l pretorio 95 al fine<br />

di arginare l’influenza esercitata dai palatini sull’amministrazione, soprattutto<br />

finanziaria, <strong>de</strong>lle province. Per evitare che un palatino sia invitato più<br />

di una volta nella stessa provincia si ordina all’adiutor di indicare, in un rapporto<br />

<strong>de</strong>positato nei pubblici registri, non solo il nome <strong>de</strong>l palatino ma anche<br />

che nessun compito gli sia stato affidato nella stessa provincia, sotto pena<br />

pecuniaria di trenta libbre d’oro a carico di componenti <strong>de</strong>ll’officium<br />

(l’auditor, il primicerius e il secundicerius) 96 . Né viene accolta la giustificazione<br />

secondo cui l’assegnazione di compiti nella stessa provincia può riguardare<br />

funzioni diverse rispetto alle prece<strong>de</strong>nti. Inflessibile appare anche<br />

l’avvertimento dato ai palatini: palatini vero scient sibi cum provincialibus<br />

nihil esse commune. Nel caso di una differenza tra l’ammontare <strong>de</strong>lle tasse<br />

esatte dai palatini e il conto redatto dai tabularii, il mo<strong>de</strong>rator, assistito da cinque<br />

honorati, <strong>de</strong>ve curare la cognizione e l’accelerazione <strong>de</strong>lla riscossione, oppure<br />

censurare legum veterum subiacebit. Infine non è consentito ad un palatino di<br />

controllare l’attività <strong>de</strong>l susceptor né <strong>de</strong>l tabularius provinciae, né di essere<br />

ad<strong>de</strong>tto cuilibet comiti titulorum 97 .<br />

Il mo<strong>de</strong>rator ed il rector provinciae, abbinati nelle loro funzioni,<br />

sono spesso <strong>de</strong>stinatari di generali principi di ordine morale 98 .<br />

Infine il mo<strong>de</strong>rator potrebbe anche essere accusato egli stesso di crimen<br />

maiestatis se non <strong>de</strong>nunci un <strong>de</strong>litto di cui sia a conoscenza, dovunque esso<br />

breves a tabulario postulabit, cum haec omnis sollicitudo sit iudicis. Comitibus quoque titulorum,<br />

si quando eos ad provinciam mitti ratio necessitatis exegerit, nulla adminicula <strong>de</strong><br />

palatino dari iubemus officio, sed sola eis provincialis apparitio parebit, poena viginti<br />

librarum auri comitem titulorum et officium feriente palatinum, si quis palatinorum cuilibet<br />

comiti titulorum fuerit adiunctus. Dat. III kal. Mart. Ravenn(ae) Felice et Tauro consul.<br />

95 Circa la competenza <strong>de</strong>l prefetto <strong>de</strong>l pretorio Volusiano cfr. M. Clauss, Der ‘magister<br />

officiorum’ in <strong>de</strong>r Spätantike (4.-6. Jarun<strong>de</strong>rt). Das Amt und sein Einfluss auf die<br />

kaiserliche Politik, München, 1980, 192 e R. Delmaire, Largesses sacrèes et res privata.<br />

L’aerarium impérial et son administration du IV e au VI e siècle, Roma, 1989, 87.<br />

96 Sul punto cfr. G. Cervenca, Sull’uso <strong>de</strong>l termine ‘officium’ nella legislazione<br />

postclassico-giustinianea, in Studi in onore di G. Grosso, III, 1970, 217.<br />

97 Cfr. Elia, cit., 159-160.<br />

98 CTh. 9.41.1.1 (= CI. 9.48.1; 23 gennaio 426): Imp. Theod(osius) et Val(entini)anus<br />

Caes. ad Hierium P(raefetum) P(raetori)o. Nemo sibi praesumat mo<strong>de</strong>ratorum provinciarumque<br />

rectorum, sub quibuscumque infulis potestatis, quemquam patrimonii universis<br />

privare subsidiis. Dat. X kal. Feb. Constantinop(oli) D. N. Theod(osio) A. XI et Val(entini)ano<br />

Caes. conss.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!