pedagog i nastavnik fizičkog vaspitanja u prevenciji nasilja u školi

Pridružujući kognitivne faktore konceptima socijalnog učenja nastaje Bandurina socijalnokognitivna
teorija učenja opažanjem (prema: Caroll i Bandura, 1990, 86). Ona objašnjava da se
modelovanje nekog ponašanja pre izvođenja mora prethodno organizovati na kognitivnom nivou.
Usvajanje nekog ponašanja koje demonstrira model zavisi od četiri vrste procesa: pažnje, retencije,
motoričke reprodukcije i motivacije. Izvođenje vežbe od strane nastavnika donosi informacije o
dinamičkoj strukturi obrasca koji se uči, a koje se ekstrahuju selektivnim opažanjem prostornih i
vremenskih karakteristika, pa se transformišu u kognitivnu interpretaciju koja omogućava
isprobavanje izvođenja zamišljanjem. Na taj način učenik oblikuje i standard kojeg zadržava u
pamćenju i prema kojem koriguje i prilagođava sopstveno izvođenje. Zatim sledi proces provere
slaganja formiranog koncepta sa stvarnošću, tj. dolazi do prevođenja kognitivne reprezentacije u
delovanje. Na kraju deluju motivacioni procesi koji olakšavaju usvajanje, delujući na sve
prethodne procese i regulišu učenje motivišući učenika da izvodi ono što je prethodno naučio na
konceptualnom nivou opažanjem. Kod lako mentalno nedovoljno razvijenih učenika, jedan od
najvažnijih momenata u tom procesu učenja je usmeravanje pažnje. Učenicima se pažnja usmerava
na izvođenje modela, kako bi mogli prepoznati ključne karakteristike izvođenja. Pri tom veliku
ulogu, uz perceptivne sposobnosti i iskustvo opažanja, imaju i ličnost nastavnika i jasnoća njegove
demonstracije.
Na časovima fizičkog vaspitanja grupno se realizju opšte vežbe. Specijalne vežbe
predstavljaju nadogradnju opštih vežbi u zavisnosti od neposredne grupe problema.
Opšte vežbe reedukacije psihomotorike dele se u tri grupe (Bojanin, 1985, 25):
- vežbe ritmike,
- vežbe imitacije i
- vežbe poznavanja doživljaja telesne celovitosti.
Kognitivne sposobnosti koje direktno utiču na proces motornog učenja su: doživljaj telesne
celovitosti i lateralizovanost preko kojih učenik određuje svoj položaj u odnosu na prostor u kome
se nalazi, iniciranje i održavanje pažnje važne za selekciju stimulusa, percepciju kao ulazni kanal
za višu kognitivnu obradu i procese pamćenja i mišljenja koji su odgovorni za pravilno korišćenje
prispelih informacija (Đorđević, Nikolić, 2003, 78).
Vežbanjem se razvija motorički program, zapisan u motoričkom pamćenju koji sadrži
podatke o strukturi, redosledu i trajanju izvođenja pokreta i omogućava proces informacija za
vreme izvođenja zadatka. Reprezentacija motoričkog zadatka u pamćenju formira se različito, u
zavisnosti od izvora informacija koje učenik dobija u fazi učenja, te u zavisnosti od učenikove
158