pedagog i nastavnik fizičkog vaspitanja u prevenciji nasilja u školi

8. Sindrom hiperkinetičkog poremećaja kroz istoriju
Dvadesetih godina XX veka počinje u značajnijoj meri da se piše i govori o deci sa
problemima impulsivnosti, agresivnosti, poremećaju pažnje i nekontrolisanom izražavanju
emocija. Hiperkinetičko ponašanje, impulsivnost i slab školski uspeh prvi put je Wallon (1925)
opisao u monografiji „Turbolentno dete“. U literaturi francuskog jezičkog područja Heuyer (1935)
daje naziv „nestabilnost motorike“, a u aglosaksonskoj literaturi opisana je kao „hiperkinetičko
dete“ (prema: Išpanović-Radojković, i sar. 1983, 256). Najveći broj stručnjaka iz tog vremena
navodi da su uzrok takvog izmenjenog ponašanja minimalna moždana oštećenja. Kako bi se
dijagnostifikovalo minimalno oštećenje mozga, najčešće je kao jedini kriterijum služilo ponašanje
deteta, dok se sama navodno oštećenja nisu mogla potvrditi uobičajenim pregledima. Upravo od
tog perioda se za poremećaje, čija bi klinička slika odgovarala onoj za koju danas vezujemo naziv
hiperkinetički poremećaj, upotrebljavao termin: minimalna cerebralna, odnosno moždana funkcija
(Kocijan-Hercigonja i sar., 1999, 12).
Pedesetih godina XX veka istražuju se neurološki mehanizmi koji leže u osnovi
karakteristika bihevioralnih simptoma i počinje da se upotrebljava termin Hiperkinetičko
impulsivni poremećaj. Nazivi poremećaja koji su se bazirali na mogućim etiološkim mehanizmima
u mozgu počinju da se baziraju na odlikama dečjeg ponašanja i opisu nedostataka (Barkley, 2006,
33). Naučni radovi toga vremena ukazuju da se za većinu poremećaja ovog tipa može naći
problem u samoregulaciji ponašanja, te etiologiju ovih problema nalaze u voljnoj inhibiciji i
moralnoj kontroli ponašanja (prema: Barkley, 1997, 91). Dakle, etiologija hiperkinetičkog
poremećaja je multifaktorska i još uvek nedovoljno poznata. Etološki faktori se nalaze na području
nasleđivanja, u vezi su sa odstupanjima u funkcionisanju mozga, na području neurobioloških
poremećaja, socijalnih poremećaja, poremećenih porodičnih odnosa i u vezi su sa emotivnim
problemima.
Hiperkinetičko dete bilo je i ranije predmet proučavanja stručnjaka. Sa delovima ove slike
sretali su se i ranije lekari, kao psihoorganski sindrom. Psiholozi su u svojim nalazima na osnovu
testiranja ukazivali na organicitet, a pedagozi su ga sretali kao specifične smetnje učenja i kao
nemirno, turbulentno dete, a specijalni pedagozi su ga tretirali kao govorni poremećaj, legasteniju i
dispraksiju. Na različite nazive i klasifikacije istog poremećaja, nailazimo i među sledećim
autorima:
59