pedagog i nastavnik fizičkog vaspitanja u prevenciji nasilja u školi

U sredini u kojoj dete živi, raste, razvija se, uspostavlja odnose interakcije u relacijama
bitnim za njegov razvoj, ono se kreće u složenoj, dinamičnoj strukturi mikro, mezo, egzo i
makrosistema. Razmatrajući ekološku strukturu sistema Bronfenbrener definiše mikrosistem kao
„... obrazac aktivnosti, uloga i interpersonalnih odnosa doživljenih od strane osoba u razvoju u
datom okruženju sa određenim fizičkim i materijalnim karakteristikama...” (Bronfenbrener, 1997,
33). U konkretnim terminima, mikrosistem se odnosi na okruženje u kome dete i roditelj ili dete i
učitelj ili dete i druga deca, lako i u svakom trenutku stupaju u neposrednu interakciju ili
neformalan odnos - porodicu i školu.
U sklopu interakcija koje postoje u okviru mikrosistema, za dete i odraslog su osnovne tzv.
„molarne aktivnosti” koje Bronfenbrener smatra „...indikatorom stepena i prirode psihičkog razvoja
i vrstama ponašanja...” (Isto, 57). Definišući ih kao „...tekuća ponašanja koja imaju sopstvenu
pokretačku snagu i koja se opažaju kao ponašanja sa značenjem ili namerom od strane učesnika u
okruženju...” istovremeno ukazuje na sposobnost deteta da ih gradi, usložnjava i obogaćuje
stepenom u interakciji sa širokim krugom osoba od kojih je u stanju da usvaja obrasce ponašanja.
Molarne aktivnosti su činilac koji deluju dvojako na sposobnosti dece - omogućuje detetu da
obavljajući ih utiče na sredinu i da je menja prema šemi svog mentalnog sistema i da prima uticaje
kada iste aktivnosti vrše druge osobe u njegovom neposrednom okruženju.
Kada pored roditelja ili učitelja dete stupa u interakciju sa novim osobama i kada ne postoji
isključivo odnos dijade između njega i odraslog, dolazi do menjanja strukture i kvaliteta molarnih
aktivnosti u smislu bogaćenja i proširenja opsega njene strukture; drugim rečima, dolazi do
ekološkog prelaza na naredni nivo ekološke strukture, kada se kao sistem mikrosistema stvara i
proširuje mezosistem. Prema shvatanju Bronfenbrenera „... mezosistem sačinjavaju odnosi između
dva ili više okruženja u kojima osoba koja se razvija aktivno učestvuje...” (Isto, 36).
Mezosistem postoji kada dete uspostavlja odnose sa grupom vršnjaka, kada širi krug svojih
socijalnih iskustava - to je uticaj škole ili kada odrasli, odnosno roditelj doživljava odnose sa
uticajima koji dolaze iz domena profesionalnog ili društvenog života, uključujući sva dešavanja
(uspeh na poslu, društvena angažovanja, promene zanimanja) i druge promene vezane za različite
faze životnog ciklusa odraslih.
Postoje i okruženja koja ne uključuju direktno u svoju strukturu dete ili odraslog kao aktivne
učesnike ali se uticaji koji postoje u takvim okruženjima direktno reflektuju na njih. Iz konteksta
uticaja šire društvene i životne sredine na status i razvoj deteta utiču u velikoj meri dešavanja na
radnom mestu roditelja, dešavanja u školi mlađeg (ili starijeg) brata ili sestre, kontakt sa prijateljima
26