Moortje van Bredero - Dalton Voorburg

15
This genoech hier ghepraet, gaen wi inne
Ter tafelen waert mijn dermen gapen 1
dat alles 2 ontnam aan zijn vertaald blijspel veel van het typisch Terentiaanse karakter.
Dat Bredero in zijn kritiek daar in het geheel niet op wijst, is begrijpelijk. Hij kon
immers Terentius niet lezen, hij heeft waarschijnlijk nooit een Terentius-tekst naast
de gebruikte vertalingen gelegd, hij kon ook in zijn Franse hoofdbron (in proza
geschreven!) de echte Terentius-stijl nauwelijks leren kennen, en ... hij ging in zijn
eigen bewerking, afgezien dan van de verfoeide bastaardwoorden, veelszins op
dezelfde wijze te werk als Van Ghistele. Hij noemde zijn werk terecht geen vertaling,
maar navolging. Wat Van Ghistele op beperkte schaal deed, het overbrengen van
het hele geval in het klimaat van zijn eigen tijd, b.v. door godenaanroepingen te
verchristelijken, deed Bredero consequent; zijn riskant doel is, aan de hand van de
plot van een Terentiuskomedie zijn eigen Amsterdamse wereldje in de spiegel van
het blijspel te tonen en hij voegde daartoe zelfs hele partijen aan zijn voorbeeld toe 3 .
Zijn honende woorden over Van Ghistele moeten ons niet misleiden. Niet alleen
heeft hij diens vertaling herhaaldelijk geraadpleegd, als hij met zijn Franse bron niet
uitkwam, maar zijn hele kritiek heeft slechts betrekking op bepaalde facetten van
die vertaling, terwijl er daarnaast een duidelijke verwantschap is, zij het dan dat
Garbrand te werk ging met een veel origineler en rijker talent.
Ter illustratie volgt hier een kleine passage in viervoud: tussen de Latijnse tekst
en het overeenkomstige fragment uit Moortje staan de Franse en de Vlaamse
vertaling, die Bredero gekend heeft. De jongeman Chaerea (in Moortje: Writsart)
vertelt aan Parmeno (Koenraat), zijn vaders bediende, hoe hij op straat door een
familielid staande werd gehouden, zodat een mooi meisje waar hij achteraan liep,
uit zijn gezicht raakte.
1 Aldaar, fol. C vj v o .
2 Er zou veel meer te noemen zijn; zie Van Alphen, diss., 60-92.
3 Moortje telt ruim driemaal zoveel versregels als de Latijnse tekst. Hierover meer blz. 44-51.
G.A. Bredero, Moortje