Moortje van Bredero - Dalton Voorburg

45
lier acht regels de weergave van zijn (B., 67 v o ), geven bij Bredero aanleiding tot
de passage vzn. 930-967. De precisering van ‘quelque chose, que vous aimez’ tot
de genoemde ‘Dochter, Vrouw, of Weeuw’, hoe typerend ook, draagt nauwelijks bij
tot die uitbreiding, maar Writsart verliest zich in twee anekdoten, en dat - zoals meer
dan een criticus heeft aangemerkt - terwijl hij staat te springen van ongeduld om
het meisje op het spoor te komen. We zullen later zien dat hij zelfs nog een langere
uitweiding in petto heeft (blz. 47). De waarschijnlijkheid is van minder belang dan
het geboeid houden van het ongeleerde publiek, dat zich thuis voelde bij verhalen
van fopperijtjes met bier en wijn.
Het Frans sprak van ‘le roy’, bij wie Thraso in de gunst stond (B., 72 r o enz.). In
de Amsterdamse voorstellingswereld blijkbaar een te onwerkelijke figuur: hij wordt
in Moortje een hertog (vs. 1157 enz.) - in de tijd waarin het stuk speelt zeker een
reële factor in de gang van zaken hier te lande, maar men zal zich afvragen: hoe
kan die kaperkaptein tot de adviseurs horen van de hertog van Parma? Later (vs.
2053) horen we zelfs dat Roemert drie roemers ad fundum drinkt ‘op 'twelvaren
vanden Prins van Parmen’; was dat een ironisch grapje in die jaren? Het was blijkbaar
tijdens het Bestand mogelijk, de naam van de man die de zaak van de Opstand
zoveel kwaad had gedaan, te noemen zonder ongewenste reacties van het publiek.
In ieder geval is er weer, als in vs. 132 vlgg., een verband met de vaderlandse
geschiedenis gelegd, al is het niet overduidelijk.
Zoals er liever geen eunuchen ten tonele gevoerd moesten worden, zo ook geen
schandknapen. De al te jonge Rhodiër, die het tracht aan te leggen met een
disgenote van Thraso, heeft van de miles gloriosus te horen gekregen: ‘Tu es
toy-mesme lieure, & neantmoins tu cerche la friandise.’ (B., 73 v o ). Bij Roemert is
het een ‘brabler’, een Brabander dus en waarschijnlijk een rooms-katholiek; de
antipapistische hoon waarmee de Hopman het brutale jongmens op zijn nummer
heeft gezet (vzn. 1254-1255) is weer een toevoeging die de dialoog dichter bij het
publiek brengt. Hetzelfde geldt voor de vraag die Moy-aal aan Frederyck zou hebben
gesteld: of hij niet een klein zusje ‘had verlooren Inden Troubel’ (vzn. 1416-1417),
hetgeen herinnert aan de omstandigheden waarop in vs. 132 vlgg. werd gezinspeeld.
De lange monoloog van Reynier (vs. 1444 vlgg.) is welvoorzien van toespelingen
op de Amsterdamse actualiteit: de joodse immigranten, de tekortkomingen van het
rederijkerstoneel, bepaalde adressen. Het droeve relaas van Ritsart (vs. 1752 vlgg.)
over zijn voettocht naar Sloten stelde de toeschouwers gedeeltelijk in
G.A. Bredero, Moortje