Moortje van Bredero - Dalton Voorburg

21
producuntur. De bewerking van de Eunuchus blijkt La Mora te heten 1 , ‘comedia
molto piacevole ad imitatione dell' Eunuco di Terentio’, de handeling speelt zich af
in Napels in plaats van in Athene, en de personages hebben nieuwe namen
gekregen: de broers heten Cinthio en Laureno, met de achternaam Capecci, de
prostituée heet Aurora, de Moorse slavin Fatma, de bediende Parmeno is verdoopt
tot Turchetto, de parasiet Gnatho tot Polpetta, enzovoort.
Heeft Bredero van die omwerking geweten?
Zijn overige werk bevat geen aanwijzingen, dat hij Italiaans kon lezen. Een
tekstvergelijking van Moortje met La Mora levert ook geen gegevens op die er
overtuigend voor pleiten dat hij zich details uit het werk van Dolce herinnerde.
Gemeenschappelijke verschillen met het Latijn zijn er wel, maar ze zijn vaag en
algemeen. Beide navolgers houden van uitbreidingen en in een enkel opzicht is er
wel overeenkomst: beiden zijn gesteld op drastische uitdrukkingen. Maar als de
snoevende militair aan het begin van het derde bedrijf zijn parasiet vraagt hoe zijn
aangebedene haar dankbaarheid toonde voor zijn geschenk, het mooie slavinnetje,
verrijkt Dolce de vleiende beantwoording met het sappige: ‘Haveva el culo nel latte’
(blz. 314); Bredero daarentegen houdt zich op de overeenkomstige plaats (vs. 1147)
precies aan wat bij Bourlier staat (fol. 72 r o ). In La Mora treffen we talloze sententiën
aan, die meest betrekking hebben op de liefde, enkele malen ook op de bedrukte
positie van bedienden; ze worden onder de aandacht van de lezer gebracht doordat
het eerste woord kapitaal gedrukt is. De toevoegsels zijn dikwijls gewijd aan liefde
en galanterie. Als we bij Terentius de volgende begroeting vinden tussen de
beroepsvrouw Thais en de karikaturale wapendrager Thraso: ‘Salve mi Thraso. - O
Thais mea! Meum suavium’ (Eun. vzn. 455b-456a), bij Bredero eveneens in zes
jamben weergegeven (vs. 1292), dan maakt Dolce in zijn Italiaanse proza, waarvan
vertaling voor de goede
1 Een exemplaar van de herdruk (Frankfort, P. Musculus 1616) draagt in de K.B. het
plaatsnommer 1118 D 48. J.A. Worp vermeldt het stuk met het jaartal 1643 (Geschiedenis
van het drama en van het tooneel in Nederland I, 423 noot 1). De Bibliothèque Nationale in
Parijs vermeldt in haar catalogus een onvolledig exemplaar zonder plaats of jaar. - Het zoeken
naar de auteur vereist dat men zijn drie namen kent: Ledoux, Dulcis, Dolce, en hem
onderscheidt van de vruchtbare vertaler van klassieke litteratuur Ludovico Dolce. - De polyglotte
Savoyaard (geb. 1540 in Cruseilles, 40 km ten Zuiden van Genève) heeft veel van de wereld
gezien, meest als gouverneur van adellijke jongelui, ook slavernij en andere ellende ondergaan,
en werd in 1602 professor aan de Illustre School in Kassel. Daar droeg hij in 1605 zijn Schola
Italiana aan de erfprins op, een werk dat veel ingang moet hebben gevonden. Over hem:
Pauli Freheri Theatrum virorum eruditione clarorum, Noribergae 1688, p. 1498 seq.; Nouvelle
biographie générale ... publiée par MM. Firmin Didot Frères, sous la direction de M. le Dr.
Hoefer, tome quinzième (Paris 1868), 130 (Dulcis).
G.A. Bredero, Moortje