Moortje van Bredero - Dalton Voorburg

59
Roemert en de hunnen. De verwaten schimppartij van Koenraat op ‘Wat datter
ommegaat int leven vande Snollen’ (vzn. 2741-2786, in de herdruk van 1638 verrijkt
door een uitvoeriger variant) slaat op de leerwijs van Moy-aal als een tang op een
varken; ook al in de overeenkomstige passage bij Terentius (Eun., vs. 934 vlgg.) is
de domheid van het generaliseren alleen een bijdrage tot de diepte van de smak
die Parmeno-Koenraat een ogenblik later zal maken.
Het huis van Moy-aal wordt vooral een ‘bordeel’ genoemd omdat zo'n woord bij
mannen nogal eens voor in de mond kan liggen, en zijzelf, ‘de by-sit vande
Kakel-bonte Doffer’ zoals Ritsarts broer haar tegenover een kennis aanduidt (vs.
1603), is geen publieke vrouw. (We moeten in het midden laten of men zich van
een dergelijke Atheense hetaere, wat ze toch van oorsprong was, vierhonderd jaar
geleden in Amsterdam wel een voorstelling kon maken.) Reeds de 4de-eeuwse
commentator Euanthius merkt op, als een afwijking van de blijspeltraditie, dat bij
Terentius sommige vrouwen van lichte zeden goede eigenschappen hebben: ‘ausus
est contra praescripta comica meretrices interdum non malas introducere’, en
Marouzeau, die dat op blz. 41 van de inleiding tot zijn Terentius-editie aanhaalt,
zegt van het origineel van Moy-aal: ‘Thaïs est mieux qu'une courtisane, c'est un
noble coeur et un esprit fin’ 1 . Duckworth noemt Thaïs en haar collega uit de Hecyra
van Terentius ‘almost paragons of virtue and generosity’ 2 en de bewonderaar van
Terentius bij uitstek, Gilbert Norwood, toont zich ook de hare: ‘She dominates the
action throughout - wise, gracious, affectionate, and resourceful. She is a courtesan,
but that is far more a matter of social status than of morals. (...) With Phaedria she
is frankly in love, as he with her; Chremes brings out another side of Thais; his
dranken vacillation is turned to vigour and firmness by her quiet encouragement’ 3 .
Inderdaad, haar doeleinden zijn de voornaamste drijvende krachten in het stuk.
Thaïs-Moy-aal wil de geliefde blijven van Phaedria-Ritsart en zich verzekeren van
de protectie van Chremes-Frederyck door hem zijn verloren gewaande zuster terug
te bezorgen: Moy-aal staat als Brabantse 4 in Amsterdam alleen.
1 Térence, tome I: Andrienne-Eunuque, texte établi et traduit par J. Marouzeau (Paris, ‘Les
belles lettres’, 1947), blz. 45.
2 George E. Duckworth, The Nature of Roman Comedy. A Study in Popular Entertainment
(Princeton 1971), blz. 259.
3 The Art of Terence (Oxford 1923), blz. 58-60.
4 Amsterdamse prostituées waren in de 17de eeuw ‘meestal uit Belgisch Brabant afkomstig’:
J.F. van Slobbe, Bijdrage tot de geschiedenis en de bestrijding der prostitutie in Amsterdam
(Amst. 1937), blz. 28.
G.A. Bredero, Moortje