Moortje van Bredero - Dalton Voorburg

62
ontleend aan Van Ghistele. Was de toevoeging nodig om Moortje in Amsterdam
aanvaardbaar te maken? Hoe dit zij, het is opmerkelijk dat de Moy-aal van de
schilderij (afgebeeld bij Van Thiel op blz. 37) in haar houding en mimiek juist de
vrouw lijkt die we in het stuk hebben leren kennen: het bovenlijf enigszins
wegdeinzend van de grijsaard met zijn buidel met geldstukken, de onvervaarde blik
afwachtend, met enige minachting, een spottende glimlach die zou passen bij het
verhoor dat ze in haar moeilijkste ogenblikken (in vs. 2460 vlgg.) aan Writsart
afneemt. Maar ook haar gelaatsuitdrukking heeft geen uitsluitsel op de vraag of haar
hartstochtelijk gedrag tegenover Ritsart maar voorgewend, en zij wellicht toch niet
meer dan een ‘gold-digger’ is.
‘Maar waar doen jullie toch zo diepzinnig over?’ zou Bredero ons nu toeroepen.
‘Die vrouw is toch maar een hoer in een kluchtspel!’
Gij hebt gelijk, Garbrand. Maar het ligt niet alleen aan Terentius en zijn tolken,
het ligt ook aan U dat we zozeer geneigd zijn van haar te houden.
2 Writsart
Het ‘wittebrootskint’ Chaerea steelt het hart van alle classici. Duckworth (The Nature
of Roman Comedy, blz. 242 en noot) vindt hem een ‘impulsive and likable young
rascal’ en beroept zich onder meer op E.K. Rand, die hem ‘one of the most charming
scapegraces in all comedy’ noemt, ‘impulsive, passionate, tender, resourceful,
manly, pious, true, a Catullus in action, scandalously indecorous, irresistibly lovable.’
Speciaal dat ‘tender’ lijkt weinig kenmerkend als het wordt toegepast op een
jongeman die bij het verkrachten een meisje de haren uit het hoofd trekt (Ter., Eun.,
vs. 646; Bourlier, 84 v o : ‘il l'a tirée elle mesme par les cheueux tellement qu'il les
luy a coupez en pieces’, een min gelukkige vertaling van conscidit). Is het misschien
mogelijk dat de ‘Latynsche-geleerde’ vooringenomen zijn tengevolge van Chaerea's
elegante taalgebruik? Een autoriteit als Marouzeau kiest in zijn artikel ‘Pour mieux
comprendre les textes latins’ 1 juist een aantal passages uit deze rol als voorbeelden
van de expressieve kracht van Terentius' stijl.
Bredero had geen weet van die finesses. Hij vond bij Bourlier een adolescent, in
eigen ogen een ‘elegant & ioly regardeur des belles faches pour en faire
1 J. Marouzeau, ‘Pour mieux comprendre les textes latins’ in Revue de philologie, de littérature
et d'histoire anciennes XLV (1921), 149-193, in specie 175-176.
G.A. Bredero, Moortje