Moortje van Bredero - Dalton Voorburg

77
VII Geschiedenis van de waardering
De oudste getuigenissen van waardering zijn de - in Bredero's tijd gebruikelijke -
lofdichten: vijf sonnetten van vrinden, die in de eerste druk van Moortje tot het
voorwerk horen en in de herdrukken achter het stuk zijn geplaatst. In drie ervan ligt
de nadruk op de zedelessen: ook zonder noemen van namen worden de toewijding
van Koenraat, de onberekenbare bereidwilligheid van Moy-aal, de bedrieglijke vleierij
van Kackerlack, de holle opschepperij van Roemert en de dolle verliefdheid van de
jeugd, elk twee- of driemaal, tot navolgenswaard of waarschuwend voorbeeld gesteld.
In het laatste lofdicht wordt niet op de rol van vrouwen gezinspeeld, maar krijgt de
vaderliefde van Lambert aandacht. Dit alles hoeven geen spontane uitingen van
bewondering te zijn: liefhebbers van komisch toneel hebben het altijd wijs gevonden,
met een beroep op de stichtelijkheid, de opbouwende waarde, op te komen voor
de muze hunner voorkeur.
Het compliment dat een lofrijmer meent te formuleren in de gelijkstelling van
Bredero met Terentius, waarvoor de auteurs van het eerste, het derde en het vierde
sonnet niet zijn teruggedeinsd, lijkt een weinigzeggende beleefdheid jegens een
vertaler, maar toch kan er wel echte voldoening en trots achter zitten wegens de
inlijving van een klassiek geschrift in de Hollandse litteratuur, een inlijving die
gelijkwaardigheid kan suggereren. Het laatste drempeldicht releveert een andere
letterkundige nieuwigheid: de ‘Franse maet’, en verder de komische kracht van de
taal en in de slotregel de realistische uitbeelding van de karakters.
Een heel andere waardering vinden we, kort na de verschijning van Moortje, bij
Vader Cats. In zijn Silenus Alcibiadis sive Proteus (Amsterdam 1619, titelprent
gedateerd 1618) plaatst hij voorin een gedicht ‘Aen de Zeeusche Ionck-Vrouwen’.
Bij monde van ‘Venus soon’ worden daar de Hollandse minnedichters genoemd:
Heinsius, Hooft, Bredero:
wie en sou niet branden,
Als BREDERO brengt voort (ick laet nu staen Moy-ael)
Een werck niet boers voor-waer, hoe-wel in boersche tael?
We dienen hier te bedenken, dat in 1616 - naar men veronderstelt - een bundel
liederen van Bredero uitgekomen was, waarvan we de voorrede kennen uit zijn
postuum in 1621 verschenen Geestigh Liedt-Boecxken en het Groot Liedt-
G.A. Bredero, Moortje