Moortje van Bredero - Dalton Voorburg

398
3257 scharp. Het WNT XIV, kolom 507, ziet hier in scherp de betekenisnuance
‘weinig geld bezittend’ enz., en houdt het dus voor een bepaling bij u. Dan moet
kort ook zoiets als ‘kort bij kas’ betekenen. Ziet men in beide woorden
bijwoordelijke bepalingen bij houden (WNT VII, tweede stuk, kolom 5707, geeft
daar het recht toe), dan kan scherp hier gebezigd zijn in de betekenisnuance:
‘Met groote oplettendheid, met streng toezicht’ (WNT XIV, kolom 509). Vooral
in dit laatste geval is de volgorde van de vzn. 3257-58 onlogisch.
3276 sonder slot. Merkwaardig dat het WNT XIV, kolom 1906, deze plaats (als
enige) geeft ten voorbeeld van de betekenis ‘zonder ophouden’ voor Zonder
slot. Kolom 1902 en 1903 leveren overvloed van bewijsplaatsen voor de
betekenisnuances die hier van toepassing kunnen zijn. Daaronder zelfs, van
Hooft: ‘eenen raffelaer, die klap zonder slot ujtkalt’. Ook wij zeggen nog: ‘zonder
slot noch zin.’
3284 gaan. Deze betekenis sluit het best aan bij het vorige vers. Dan moet als
‘zodra’ betekenen. (De andere mogelijkheid ware: ‘hij zal zich gedragen zoals
jij wilt’.)
3315 Preken (voor preke) is een van de talloze gevallen waarin met het oog
(!) op het rijm, door Bredero of door de drukker, een -n is toegevoegd achter
een slot-e. Vgl. Lucelle blz. 43, noot 2, en hiervoor, blz. 65-66 en aant. 1764.
3326 Een hecht vannen meyt komt ook voor in de klucht Van een Huys-man
en een Barbier (Kruyskamp, Bredero's kluchten, blz. 162, vs. 25). Daar blijkt
ze een stevig gebouwde jonge vrouw met een lelijk gezicht; ze treedt turf met
haar blote voeten in plaats van met plankjes en bij het dekken helpt ze de stier
zonodig met haar hand, en van het manvolk is ze niet afkerig. Zo iemand kan
zich wel aan Roemert hebben opgedrongen. Hecht blijft een ondoorzichtig
woord. Van Rijnbach (De Kluchten van G.A. Bredero, blz. 176) identifieert het
met hacht ‘stuk vlees’; verleidelijke gissing, maar Bredero gebruikt steeds
haghje, hachjen (WNT V, kolom 1507-08). Men zie verder WNT VI, kolom 232.
3332 Wt het langkt tyen. Blijkbaar bedoeld als bewijs van toewijding, zoiets
als: ‘ik zou met hem meegaan naar het eind van de wereld’.
3346 een Amonysis welsprekentheyt. Wat ‘amonysis’ betekent is moeilijk te
raden; waarschijnlijk is er verbastering of een drukfout in 't spel. Bij Terentius
staat attica eloquentia en in de Franse tekst une éloquence attique. Vandaar
dacht Kluyver aan een drukfout voor ausonyse = Romeinse, de Ciceroniaanse
welsprekendheid zou dan bedoeld zijn. Indien in Bredero's handschrift ausonyse
stond, kan dit prijzende epitheton ook afgeleid zijn van de naam van Ausonius,
een Romeins dichter († 394) die in ere was bij een rederijker als Matthijs de
Castelein (zie S.A.P.J.H. Iansen, Verkenningen in Matthijs Casteleins Const
van Rhetoriken, Assen 1971, in het bijzonder blz. 516-517). Onwaarschijnlijk
is het vermoeden van Oudemans dat in amonysis het Latijnse admonitio,
vermaning schuilt.
2814 vernaghelt. De bedoeling zal wel zijn: als een vernageld paard, d.i. een
paard dat hinkt doordat een nagel door de hoef heen het vlees kwetst.
G.A. Bredero, Moortje