Moortje van Bredero - Dalton Voorburg

43
had, stond centraal de eis dat zijn Amsterdamse publiek erdoor geboeid zou kunnen
worden. Daarom verplaatst hij de handeling naar Amsterdam en naar het jonge
verleden. Vandaar de vervanging van eigennamen, de vele Amsterdamse
straatnamen, de toespelingen niet alleen op plaatselijke instellingen en gewoonten
maar ook op de oorlog tegen Spanje. Maar in de eerste plaats: de vervanging van
de eunuch door een Afrikaanse slavin. De titel van het stuk werd hierdoor
onherkenbaar, de oorspronkelijke werd misschien ook om deze reden zo groot op
het titelblad aangebracht. En toch, op de getrouwheid van de vertaling heeft juist
deze vervanging weinig invloed gehad. Vermeldenswaard is dat in de Moorse slavin,
die Ritsart voor Moy-aal heeft gekocht, twéé geschenken uit het oorspronkelijke
stuk versmolten zijn: een vrouw ‘du païs d'Ethiopie’ (Bourlier, 75 v o ) en de ‘Eunuque’.
Ook Ledoux, in zijn Italiaanse adaptatie (zie blz. 20-23), heeft deze versmelting
aangebracht; of Bredero daarvan geweten heeft, is niet vast te stellen. Bredero heeft
in de scène van het aanbieden van het pseudo-Moortje kans gezien, nog een
combinatie aan te brengen. Als de Ethiopische vertoond wordt, hoont Thraso: ‘Il y
a icy trois mines.’ Gnato vindt dat hoog geschat: ‘A grand peine’ (B., 75 v o ). Maar
als de vermomde Cherea uit het buurhuis komt en voorgesteld wordt, moet Thraso
toegeven: ‘Ainsi me puisse Dieu aimer, il est beau & gentil.’ In Moortje moesten die
zo verschillende beoordelingen betrekking hebben op een en dezelfde persoon.
Dat maakt Bredero heel aanvaardbaar door de honende taxaties te laten uitspreken
als Roemert en Kackerlack Writsart nog niet gezien hebben (vzn. 1314-1315), zodat
de betekenis niet meer is dan: ‘'t Zal me wat zijn!’ Dat Roemerts vooroordeel plaats
maakt voor belustheid (vzn. 1132-1133) zodra hij de aanwinst met eigen ogen
aanschouwt, heeft niets onaannemelijks. (We dienen in dit verband misschien te
bedenken dat in Bredero's tijd vrouwenrollen door mannen gespeeld werden en de
verklede Writsart ook daardoor op het publiek de indruk kon maken een vrouw te
zijn.)
Daarentegen is in IV, 4 Bredero er niet helemaal in geslaagd, de juiste
voornaamwoorden te gebruiken bij het ‘verhoor’ van Negra, de echte Angolese
slavin. In IV, 4 haalt Ritsart haar uit zijn vaders huis, zodat de twee dienstmeisjes
van Moy-aal de vermoedelijke dader zullen kunnen identifiëren. Hij weet dat Negra
een slavin is, Angeniet en Klaartje Klonters houden haar - zolang ze haar nog niet
goed gezien hebben - voor de verkrachter van Katryntje. Het is dus normaal, dat in
vzn. 1893-1897 Ritsart haar aanduidt met ‘Sy’, ‘se’ en ‘huer’, terwijl Angeniet ‘hy’
en ‘hem’ gebruikt, evenals Klaartje. 't Is vreemd dat Ritsart in vzn. 1902-1908
overgaat op ‘hem’ en ‘hy’, begrijpe-
G.A. Bredero, Moortje