Moortje van Bredero - Dalton Voorburg

85
drie jaren eerder, in Griane, - ‘het doen optreden van een hollandse Bouwen Langlijf
in een byzantijns-hongaarse omgeving.’ Aan ‘de eigenlijke handel’ is niets
toegevoegd, de uitbreidingen ‘zijn episch, niet dramatisch.’ Anders dan de wijzigingen
in de plot zijn ze ‘talrijk, soms onbescheiden van omvang en vallen Terentius
desnoods op het ongelegenste ogenblik in de rede.’ Maar ook: ‘Hier voor het eerst
ontplooit Bredero zijn volle kracht als schilder van het amsterdamse burgerlijke
leven, van de amsterdamse straat en om deze praestatie vooral heeft Amsterdam
hem lief gekregen.’
Knuttel heeft oog voor ongelukkige details: ‘Ik laat daar nog, dat het relaas van
het zeegevecht, zo als Bredero het doet, niet in de mond van Moy-ael past - hierin
ligt een zich laten gaan van de dichter, dat ook zijn bekoring heeft. Raarder is reeds
het lange verhaal van Kackerlack, op het zeer ongeschikte moment dat Katrijntje
staat te wachten om weggebracht te worden. Doch een zeer hinderlijke fout moet
het heten, wanneer Writsart, een en al opwinding omdat hij het spoor van Katrijntje
kwijt is, Koenraadt een grapje gaat vertellen en een hele verhandeling houdt over
het gebruik van schoonheidsmiddelen.’ Ritsart, ‘die juist een slavin voor Moy-aal
heeft gekocht’, barst verontwaardigd tegen de slavenhandel uit. ‘Het meest spijten
(Knuttel) twee ongevoeligheden’: dat Writsart een onmens wordt doordat Bredero
hem zijn slachtoffer Katryntje (zijn toekomstige gemalin ...) ‘bij de haren over de
vloer’ laat slepen, en dat de bewerker trouw blijft aan het oorspronkelijke slot, waar
Ritsart ‘min of meer een souteneursrol’ toebedeeld krijgt 1 .
Aan deze bloemlezing uit de beschikbare gegevens zal in het hoofdstuk over de
voorstellingen nog iets worden toegevoegd. Het bovenstaande overziend kunnen
we zeggen dat Moortje in de 17de eeuw vrijwat voorstellingen en herdrukken heeft
beleefd en in de tweede helft van de eeuw vertedering opwekte doordat het
herinneringen aan het kleine Amsterdam van vroeger verlevendigde. Een eeuw
later onderbreekt Van Hasselt een langdurige Bredero-eclips door belangstelling te
vragen voor de realia die te vinden zijn in de ‘eerste vaderlandsche klugtspelen.’
De Bredero-renaissance begint als een voortzetting van de werkzaamheid van Van
Hasselt: als Matthias de Vries, de aanstotelijkheid negerend, het belang van Hoofts
Warenar voor de Hollandse woordgeschiedenis heeft bepleit, roeren zijn
generatiegenoten zich enerzijds ten einde het
1 J.A.N. Knuttel, a.w., blz. 162.
G.A. Bredero, Moortje