Moortje van Bredero - Dalton Voorburg

387
waar Juppiter als een regen van goud neerdaalt bij Danaë. Het minnespel van
Mars en Venus, noch de verkrachting van Lucretia komen in het Frans voor.
Had Bredero bepaalde schilderstukken uit eigen tijd op het oog? De
geschiedenis van het overspel van Mars en Venus en hun gevangenschap in
het door Vulcanus gesmede net, uit het 8ste boek van de Odyssee, was in de
Renaissancetijd overbekend: Van Mander in het Schilder-boeck noemt het
geval slechts terloops (in de Wtlegginge op den Metamorphosis, blad 15 v o
van de eerste druk, 1604).
1675-1676 Het is mogelijk dat vs. 1676 een bijzin is bij misbruyck in vs. 1675;
aannemelijker lijkt dat er een apokoinou-constructie aanwezig is: het gezegde
licht geacht zijn by verstandellen heeft als onderwerp mijn misbruyck en
vervolgens Dat hem een Koopmans kint in sulcken stuck ontgaet.
1686 Uyt haat is niet in overeenstemming met het verhaal bij Livius, boek I
cap. 57-58.
1718 Een gesicht, die hoort niet tot de zes, slechts voor een deel juiste
voorbeelden van ‘Die slaande op een neutr. antecedent’, waarvan G.A. Nauta
melding maakt (Taalkundige aanteekeningen op de werken van G.A. Bredero,
§ 96 Opm.) Hij wijst er drie vergelijkbare aan in Rodd. ende Alph.: opdracht r.
48/49 (blz. 73) en vs. 840 en vs. 1302. Het kan zijn dat in ons vs. 1718 de
gedachte aan hy (dus: een gezicht als of van iemand die) invloed heeft gehad
op de keus van het relativum. Voor de zetter of corrector van de tweede druk
die vervolgens het voorbeeld is gebleven, was het geval zo onwaarschijnlijk,
dat hij soude in vs. 1719 verving door souden, hetgeen niet de bedoeling van
de dichter kan zijn geweest.
de neghen. De negen helden, in Mnl. bronnen ook de ‘negen besten’ genoemd,
waren drie heidenen: Hector, Alexander en Julius Caesar, drie joden: Jozua,
David en Judas Maccabeus, en drie christenen: Arthur, Karel de Grote en
Godfried van Bouillon. (Zie MNW IV, kolom 2304; Helen Hill Miller, The Realms
of Arthur (London 1970), blz. 14; W.L. Braeckman, ‘Bredero en “de neghen”’
in TNTL XC (1974), blz. 321-327; afbeeldingen zowel van de negen helden als
van evenveel heldinnen: Eliot, Mythen (vert. Y. Foppema), blz. 270-271.)
1764 sackten, welden. Telkens blijkt in onze tekst dat de uitgangen -e en -en
niet stelselmatig onderscheiden werden. De vormen sackten en welden, beide
van de eerste persoon enkelvoud, zouden hun -n nog kunnen ontlenen aan
een behoefte om hiaat te vermijden, daar beide malen in volgt. Vgl. b.v. de
vzn. 1625, 1720 en 1721.
Maar bij seefden (vs. 1766) en stamten (vs. 1770) is die verklaring niet mogelijk,
aangezien beide woorden voorafgaan aan een woord dat met een medeklinker
begint. Zie de Inleiding, blz. 65-66.
1788 het ghesicht. Volgens de neoplatonische denkers van de Renaissance
was het gezicht het hoogste der zintuigen (zie b.v. F. Veenstra, Ethiek en
moraal bij P.C. Hooft, Zwolle 1968, blz. 198) en werd de liefde gewekt via de
ogen (a.w., blz. 107 vlg.).
1842 De woordgroep u deftich spreken zal wel bestaan uit een bezittelijk
voornaamwoord en een bijvoeglijk en een zelfstandig naamwoord.
G.A. Bredero, Moortje