Revista (PDF) - Universidade do Minho

O «CAMINHO DE SANTIAGO», ESPACIO DE MEDIACIÓN E DE UNIVERSALIDADE 101
forza a entende-la segunda parte do sintagma como de «mármore».
(E así foise desviando o significado orixinal do Breviario).
Quinta: A «inventio» – traslado e re-velación –. Cara o 813 prodúcese
un feito histórico que non admite dúbeda: a instancias do anacoreta
Pelaio, perto do castro situado nas inmediacións de San Félix de
Solovio, Teodomiro, bispo de Iria Flavia, recoñece un monumento
antigo como tumba na que repousan os restos do Apóstolo Santiago.
O relato milagreiro describe o lugar como inaccesible, con descoñecemento
da construcción antigua, así como o acompañamento de luces
e músicas celestiais. Tratábase da re-velatio, da inventio (e identificación)
do sepulcro do Apóstolo (se houbo fundamentos literarios ou
sociais para dita identificación, non o sabemos – precisa M. Díaz –).
Agora ben, admitida dita identificación, ¿cómo se explica o
esquencemento e a continuidade do culto? Se Santiago era o venerado,
non se entende a tradición do descubrimento – porque daría a sensación
de se tratar dunha especie de fraude-; se non era Santiago, entón
o problema desprazábase, e habería que preguntar ¿quén era o santo
obxecto da devoción?.
Sen embargo, pese ó problema proposto, desta identificación
(desta «inventio») arrinca todo o grande estoupido xacobeo. E desde
entón non faltaron intentos de explicar, con argumentos excepcionais,
máis un menos racionais, este fenómeno (porque o imaxinario colectivo
comezou a funcionar): desde a posibilidade de que tomen por
corpo do Apóstolo unha reliquia xacobea, que poido ser traída desde
Mérida por mor da presión árabe – tese que defende Pérez de Urbel –,
pasando pola teoría da sustitución (dos dióscuros Castor e Polux, fillos
de Xúpiter; tese defendida por Américo Castro), á teoría da transformación
do culto a Prisciliano, decapitado en Tréveris no 385, e transportado
o seu corpo polos seus discípulos á Península, segundo o
Chronicon de Sulpicio Severo (tese anunciada por Duchesne, de
acordo coa que se trataría da sustitución dun evanxelizador por outro,
segundo temos indicado xa: ¿Prisciliano ou Santiago?).
Sexta: O problema radica, pois, na posibilidade de facer compatibles
dous feitos: o martirio en Xerusalem e a presencia dos seus
restos en Santiago de Galicia. Feitos separables, se ben estreitamente
relacionados, ainda que o problema da traslación convírtese no núcleo
central da cuestión xacobea.. A opinión autorizada de M. Díaz ó
respecto é suficientemente clara : «…hai que dicir, dunha vez por
todas, que este problema carece de solución, porque nin contamos, nin