Revista (PDF) - Universidade do Minho

96
DIACRÍTICA
Na primeira fase, antes da «inventio» (é dicir, antes do camiño por
antonomasia, século IX) xa en Santiago e en Galicia existían «camiños
antes do camiño» 39 .U. Romero Pose, a quén debemo-lo presente epígrafe,
seguindo as pegadas de J. Fontaine, tantea describi-lo panorama
espiritual do Occidente peninsular relativo ós primeiros tempos do
cristianismo. Antes de que o Noroeste – concretamente Santiago de
Compostela – se convertira en punto de referencia da cristiandade
medieval, procura rastrexar, a través da literatura, da arqueoloxía e de
documentos históricos, etc., a existencia de camiños (e de peregrinacións)
anteriores á «inventio», coa finalidade de respostar á pregunta
seguinte: «…se a peregrinación medieval a Santiago – sen nega-la súa
peculiaridade e os seus perfís característicos – supón unha ruptura
co pasado, sendo un novum no horizonte do medioevo, ou máis ben
é a culminacion dun proceso favorecido polo contexto eclesial que
funde as súas raíces nos séculos anteriores ó noveno. Isto non quere
dicir que minusvalore ou prexulgue a cuestión relativa á inventio dos
restos do Apóstolo».
Dito de forma directa, a cuestión concrétase na posibilidade de
describir un continuum de camiños previos ó «Camiño de Santiago»
e ó fenómeno polisémico e polivalente das peregrinacións, porque,
estudiada a historia e tamén a pre-historia das rotas de comunicación
na Gallaecia pre-romana, cada pobo e cada relixión tiveron os seus
camiños; pero no caso concreto da primeira cristianización da Gallaecia
pódese afirmar que sería inconcebible o proceso de romanización
sen o rol dos camiños e dos peregrinos. Neste sentido, xa na antigüidade
cristiana, C.Torres constata o contacto entre dúas provincias tan
afastadas do Imperio como as de Siria e a da Gallaecia no século IV 40 .
De feito, a configuración da provincia da Gallaecia, e a súa relación
coas demáis provincias do Imperio, desenvólvese de xeito paralelo ó
——————————
39 Tomámo-la expresión de U. Romero –«O camiño antes do Camiño», Ecrucillada,
8 (1992), 70-7. Tamén X:. L.Barreiro Rivas (cfr. notas 26-27) desde unha perspectiva política
sinala os diversos tanteos de reconstrucción da idea imperial (despois da caída de
Roma: desde Santo Agostiño –coa idea de romanización como construcción espiritual
(Roma non perit, si romani non pereant), pasando polos Papas Gelasio e Gregorio Magno,
que representa o terceiro intento de reconstrucción (militar) da idea imperial; pero, «…o
imperio carolinxio marca a fin da vella idea imperial e o nacemento de Europa como
realidade política» (1992,11).
40 TORRES, C., «Las peregrinaciones de Gallaecia a Tierra Santa en el siglo V»,
Cuadernos de Estudios Gallegos, x (1955), 317-332.