Revista (PDF) - Universidade do Minho

SOBRE LA AGONÍA DE EUROPA DE MARÍA ZAMBRANO 133
aparece como problema, a evocación e a nostalxia non o resolven.
O que mantén o angurioso anhelo, o que ten de irrenunciabel a esencia
de Europa, é tamén o que fará posible a sua resurrección: «Europa no
ha muerto, Europa no puede morir del todo; agoniza» (p.26). Europa
está condenada a agonizar pero tamén a renacer das suas cinzas.
Tras este diagnóstico indaga sobre a traxedia, sobre a violencia
europea, unha violencia de raíz que afecta a todos os aspectos da vida
europea. Así plantease a cuestión da orixe da violencia, entendendo
que iso é o mesmo que preguntarse polas oríxes de Europa e «por la
substancia de la vida europea». A orixe da violencia está vencellada ao
que é ao mesmo tempo o seu obxecto de adoración, de fanatismo e
idolotría, aínda que se dirixa á verdade. Deténdose no Deus europeo,
na mediación filosófica, na violencia na historia, Zambrano parte de
que Europa non é Grecia, non herda os seus deuses. O Deus europeo é
o do «pobo elixido» o da creación, activo e violento que fai sair o
mundo da nada. Un Deus que, sen embargo, perde ao home, o home
sae do paraíso, e dille «seredes como deuses». Esta saída, esta perda,
supón no home a ansia creadora, o ser dono e Deus dun mundo que él
non creou. A tradición europea é, afirma, a do triunfo do Cristianismo.
Actividade, creación, que contrasta coas relixións orientais que, pola
contra, apostan pola fuxida do mundo.
S. Agostiño 18 – e a Confesión – será quen de facer posible o tránsito
da cultura antiga á nova cultura: «debajo de ese culto a la creación,
está la idea que el hombre se ha hecho acerca de sí mismo como criatura
que puede crear y, bajo la idea, su soledad lanzada hacia la creación;
la creación de su mundo, desde la soledad en que cayó a la salida
del Paraíso» (p. 33). Europa entendese, dende estas coordenadas, como
unha cultura na que calla o frenesí da creación. Máis é a mediación da
filosofía o que resalta. É o filósofo o que pode tomar partido polo
home xa que «el esfuerzo mayor de la Filosofía ha sido siempre el de
neutralizar los efectos de los dioses. De ahí que las mujeres no hayan
——————————
18 Agostiño pasa a ser un referente ineludibel no pensamento da nosa autora.
En 1943 publica La Confesión, género literario y método. Desta obra comenta R. Roig:
«En este género de la confesión empezó San Agustín a sintetizar sus creencias cristianas,
con sus ideas sobre la filosofía griega. De esta síntesis nació, para María Zambrano, la
idea de Europa. La confesión es el grito silencioso de quien, queriendo callar, tiene la
necesidad de decir. Por ello se sitúa en un tiempo determinado y muestra un alma
desnuda. La confesión es la mostración del alma que quiere reconciliarse consigo misma
saliendo a la luz», art. cit. p. 150.