Revista (PDF) - Universidade do Minho

98
DIACRÍTICA
E, finalmente, xa no século VII, aparece Beato de Liébana, que
escribíu o comentario ó Apocalipse máis importante de toda a historia
da literatura latina; figura que X. L.Barreiro Rivas considera un elemento
clave ó crear un ambiente intelectual e espiritual, para o xurdimento,
anos máis tarde, do fenómeno xacobeo e da sistematización
dos seus símbolos, de tal forma que «…o camiño de Santiago aparece
como unha ruta de imperiosa necesidade para a nacente cristiandade
peninsular, arrecantada en Asturias e no noroeste. Un camiño que
debía percorrer mil kilómetros, sinalando a fronteira e os límites irrenunciables
da cristiandade, e que debía salvar unha fragmentación
suicida do poder político cristián. Pero esta racionalización do fenómeno
xacobeo, levada a cabo dende unha perspectiva socioxenética
do europeismo medieval, non debe confundirse cunha secularización
da peregrinación, senón que debe interpretarse, pola contra, como
unha demostración da relixiosidade medieval que amosa aquí o único
sistema de comprensión do mundo dende o que era posible ordenar e
definir un espacio e vertebrar homes e ideas para un esforzo colectivo.
Eis, pois, o Camiño de Santiago incardinado de forma sobranceira
no proceso de recomposición dos espacios políticos, operando no
medioevo, e na cerna mesma da centralización que, impulsada pola
Igrexa e o poder civil, preceden ó Estado renacentista» 44 .
En definitiva, que o fenómeno xacobeo non foi un novum, senón
un continuuum; que a Gallaecia dos séculos IV-V, antes que peregrina,
é meta de peregrinación; que na perspectiva do continuum o Camiño
——————————
44 BARREIRO RIVAS, X..L, «Galicia en Europa: o novo camiño…», cit. 22. Recentemente
volve a insistir na mesma perspectiva: «Ó reves do que adoita dicirse, a noticia da
predicación de Santiago en España xorde dunha transformación progresiva dun
elemento simbólico nun feito histórico. E no iter desa transformación pódese observa-la
existencia de catro momentos diferentes que estructuran o que despois sería o culto
xacobeo: a) Un primeiro momento no que se formula o carácter apostólico das Igrexas
occidentais, no que xoga un papel fundamental a tradición non escrita da colectividade
cristiá. b) Un segundo momento no que se identifica a España co extremo ocidental,
con especiais referencias a Aldemo de Malmesbury e os Martiroloxios de Adón e de Beda
o Venerable. c) O terceiro estadio é definido polo Breviarium Apostolorum e o De ortu et
obitu patrum, que reforzaron a apostolicidade das Igrexas de España coa concreta
contribución a Santiago da evanxelización da provincia. d) Un cuarto estadio, vinculado
á obra de Beato de Liébana e ás Crónicas Asturianas, no que a Igrexa galaico-asturiana
afronta a derradeira concreción, tras institui-lo padroado de Santiago no himno
O Dei Verbum, e despois de situar no Finis Terrae galaica o enterranmento apostólico»
(«O xurdimento da cultura política occidental: o papel de Santiago na construcción de
Europa», Encrucillada, 111 –1999-), 12).