04.07.2013 Views

Revista (PDF) - Universidade do Minho

Revista (PDF) - Universidade do Minho

Revista (PDF) - Universidade do Minho

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

JUSTIÇA DOMÉSTICA E JUSTIÇA POLÍTICA 239<br />

concepçom aristotélica 11 . Com efeito, como temos visto, na Pol., a<br />

sujeiçom <strong>do</strong>s escravos aparece às vezes como um efeito (neste caso,<br />

injusto) da «justiça política». E algo similar acontece, menos claramente,<br />

mas nom com menor acuidade, coa sujeiçom das mulheres 12 :<br />

na Pol., como antes na Étc.Nic. e ainda tamém na Ret., deixa ver-se a<br />

debilidade, se nom até mesmo a caréncia, <strong>do</strong> seu fundamento 13 .<br />

Enfim, por to<strong>do</strong>s estes motivos, justiça <strong>do</strong>méstica e justiça política<br />

tenhem umha articulaçom práctica chea de dificuldades e, até mesmo,<br />

de surpresas. Ao cabo, a despeito das analogias estabelecidas na Étc.<br />

Nic., resultam ser dificilmente correlacionáveis: mais bem, interrelacionam-se,<br />

produzin<strong>do</strong> a sua diferença ajustes e desajustes e até, algumha<br />

vez, efeitos inespera<strong>do</strong>s. Refiro-me, por exemplo, à prescindibilidade<br />

da escravitude ou à ineficiéncia (e práctico desvanecimento) <strong>do</strong><br />

patriarca<strong>do</strong>… sob o prisma de algumhas fórmulas da justiça política<br />

(nomeadamente, como ja antes aludimos, a democrácia) 14 .<br />

——————————<br />

11 Sobre a achega e debate actuais sobre a escravitude segun<strong>do</strong> o estagirita, é<br />

esclarece<strong>do</strong>r o brevíssimo apontamento: F. Wolff, «Note sur l’esclavage», no seu Aristote<br />

et la politique, PUF, Paris, 1997, 2.ª, pp. 77-82.<br />

12 De to<strong>do</strong> isto, o feminismo tem tira<strong>do</strong> bom parti<strong>do</strong>, nom só em senti<strong>do</strong> crítico e<br />

desconstrutivo senom, tamém, numha perspectiva construtiva e alternativa. Umha<br />

mostra: M.J. Vaz Pinto, «O que os filósofos pensam sobre as mulheres: Platão e Aristóteles»,<br />

in M.L. Ribeiro Ferreira (org.), O que os filósofos pensam sobre as mulheres,<br />

Centro de Filosofia da <strong>Universidade</strong> de Lisboa, Lisboa, 1998, pp. 17-39.<br />

13 Nom está de mais lembrar que, nos seus escritos biológicos, ainda que nom<br />

chega a desembaraçar-se da bagage androcentrista, sesgada e deprecia<strong>do</strong>ra,… o estagirita<br />

atribui, em geral, à mulher um maior e melhor papel, que o até entom reconheci<strong>do</strong>.<br />

Sobre este ponto: P. Allen, The Concept of Woman - The Aristotelian Revolution 750 B.C.-<br />

A.D. 1250, W.B. Eerdmans Publishing Co., Michigan/Cambridge, 1985, 1997.<br />

14 Estou a pensar, a respeito <strong>do</strong> patriarca<strong>do</strong>, na exploraçom e o desenvolvimento<br />

de <strong>do</strong>us apontamentos que achamos na Pol., 1319b27-30 e 1323a3-6, referi<strong>do</strong>s às<br />

mulheres e à democrácia.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!