Revista (PDF) - Universidade do Minho

O «CAMINHO DE SANTIAGO», ESPACIO DE MEDIACIÓN E DE UNIVERSALIDADE 91
pre-camiño-; e en canto Camiño de Santiago, como mito, lenda e
realidade…
¿ Prisciliano ou Sant-Yago?
Pese á carencia de documentos históricos e de datos biográficos;
pese á oscuridade dos relatos, á súa ambigüidade e ó seu carácter
mítico; pese ó halo de misterio con que aparecen envoltas as figuras
de Prisciliano e de Santiago, danse entre eles unha serie de paralelos
e de circunstancias tan semellantes que incentivan a curiosidade e
estimulan a indagación. Lembremos algunhas delas: ambos aparecen
como evanxelizadores/cristianizadores; os dous son decapitados no
extranxeiro (un en Xerusalém, e outro en Tréveris); os restos mortais
de ambos foron trasladados a Galicia e enterrados nun lugar segredo e
misterioso con dous discípulos a carón de cada un deles. Só hai unha
diferencia fundamental: Prisciliano foi considerado como herexe e,
en consecuencia, como un falso evanxelizador, mentres que Santiago
é considerado como un verdadeiro evanxelizador, o «Apóstolo das
Hespañas». Todas estas circunstancias deron motivo para que moitos
estudiosos consideren que Santiago non é máis que o «suplantador» de
Prisciliano, unha vez que foron reprimidos e apagados os ecos do fenómeno
priscilianista 34 . Outros entenden que a solución a dito dilema
é unha cuestión que carece de valor porque, de feito, o realmente relevante
é o fenómeno cultural e polivalente despregado. Pero tamén os
hai que – mantendo incólumne e case como un dogma a traditio
xacobea – siguen teimando na procura de argumentos, ou esperando
encontra-los algún día, para confirma-la cuestión xacobea, admitida
como verdadeira xa de antemán. Ao respecto venme á memoria a
opinión do historiador eclesiástico B. Llorca cando nas aulas salmantinas
precisaba que una cousa era a fe (e neste senso podíaselle dar
——————————
34 Hipótese do agrado non só de autores adscritos ó galeguismo-nacionalismo,
senón tamén doutros intelectuais, como J. L.Abellán: «A mi personalmente – di – no me
desagrada esta conclusión que acercaría a Prisciliano y a Santiago; sabemos ya lo
controvertida que es la presencia del cuerpo de Santiago en la famosa basílica de su
nombre, hoy practicamente no admitida por nadie, lo cual no ha de invalidadar el culto
a su imagen y el hecho de las peregrinaciones que desde la Edad Media hasta nuestros
días han venido produciéndose. La conjunción de los dos hechos pondría de manifiesto
palpablemente lo inescrutable de esta existencia humana donde el mito y la realidad
se confunden tan frecuentemente de modo indiscernible». ( «Prisciliano y su significado
intelectual», O.c., 48).